https://www.youtube.com/watch?v=KblzTzIGHks&t=29s
Jorn Luka met Jan Bommerez 'Jouw transformatie transformeert de wereld'
Hieronder stukken door mij uitgetypte tekst van deze interessante podcast van Jorn Luka met Jan Bommerez.
Daaronder ook stukken van de podcast van Tim Douwsma met Jan Bommerez.
En van Chiel Beelen met Jan Bommerez.
En informatie over de Online training Jeugdtrauma van Jan Bommerez, waarvan de 1e 4 lessen gratis zijn.
Boosheid
16:00
Jan: Het was moeilijk voor mij om bij die boosheid te komen, en daar zijn relaties heel goed voor! Dat iemand exact weet hoe ze je boos moeten krijgen!
Jorn: Ja, daar zijn relaties uitermate geschikt voor! ha ha! Een spiegel gelijk voor alles wat je onderdrukt.
Jan: Bij mij heeft het een tijd geduurd eer de boosheid eruit kwam, en toen schrok ik eigenlijk hoeveel boosheid er wel in mij zat. Dat lief zijn, dat dat ook een verdedigingsmechanisme was. Ik had geleerd om mij af te stemmen op de ander, om boosheid te vermijden. [herkenbaar!]
Daarom moet je je eigen boosheid inhouden, om ook de boosheid van de ander te vermijden. Ik denk dat nogal wat mensen dat herkennen. Dat ze moeten zwijgen om de reactie van de ander te vermijden. En dan kun je natuurlijk geen verbinding maken.
Jorn: Je zegt 'moeten', maar het is uiteindelijk je eigen keus om te zwijgen, toch?
Jan: Ja, het hangt er allemaal van af of je een relatie in stand wilt houden of niet. Je kunt ook klaar zijn met iemand, maar dat is niet altijd eenvoudig. Vind ik wel.
Jorn: Helemaal mee eens.
17:16
Lichaamswerk
Jan: Stap één is dat je weer moet kunnen voelen in je lijf. Ik heb in workshops ondervonden, als ik mensen daarmee wilde helpen, hoeveel mensen daar moeite mee hadden. Dat mensen bijvoorbeeld nog nooit de stilte in zichzelf gevoeld hadden. Dat soort processen begeleiden, dat kon ik ook alleen maar doen omdat ik daar zelf doorheen gegaan was. Door die hele fase van niet kunnen voelen. Ik heb daar zelf hulp bij nodig gehad, ook letterlijk lichaamswerk, zoals cranio sacraal therapie. Mijn eerste sessie zal mij altijd bij blijven. (...) Ze hield gewoon twee punten vast en ik heb een half uur liggen huilen. Dat was een ontdekking van hoeveel er in mij zat wat er uit wou.
Jorn: Ik had dat met ademwerk, dat ik dacht: wát? waar komt dit vandaan?!
18:52
Flow
Flow, Mihály Csíkszentmihályi, Amerikaans-Hongaars psycholoog, die het begrip flow introduceerde. Hij zegt: flow is een staat van totale betrokkenheid bij het leven waarbij spontaan plezier en creativiteit ontstaan. Dat je helemaal opgaat in wat je doet. En de tijd vergeet. De twee meest bekende flow staten zijn (over alle culturen in de hele wereld): samenzijn met vrienden, en een boek lezen wat je helemaal pakt. Bij vrienden, dat je je ware zelf kunt zijn, en anders ben je in je geconditioneerde zelf. Flow is eigenlijk onze natuurlijke staat. In het nu zijn. Gecenterd zijn. Kinderen zijn in flow tenzij ze moe of ziek zijn. Flow is dat je in staat bent om je spontane zelf te zijn. Want als we onszelf zijn zijn we spontaan en al de rest zijn conditioneringen. We zijn vaker in ons geconditioneerde zelf dan onszelf.
Misschien ken je het verhaal dat je tot de 2e geen ego hebt. En rond je 2e begin je ikke te zeggen, en dan begin je ook nee te zeggen, en dat wordt niet altijd gewaardeerd, dus je leert wat je wel mag en wat je niet mag, en dan ga je als kind steeds meer kijken hoe je je kunt aanpassen - en om te overleven kun je ook niet anders - en er zijn in de opvoeding natuurlijk ook regels die je moet leren, dat je niet met viltstiften op de muur moet tekenen en zo, dus er zijn grenzen aan jouw spontaniteit. En het probleem is dat getraumatiseerde ouders trauma's doorgeven. Dat dat spontane er vrij snel uit gaat, en dat je leert je in te passen in het systeem. En ik denk dat heel veel mensen daar nog zitten zonder dat ze daar ooit nog vragen over stellen.
23:26
Als je in de eerste twee jaar niet de ruimte krijgt om je emoties te ervaren, stop je ze weg. Bij mij was het zo dat boosheid helemaal niet geaccepteerd werd. Dan keer je die naar binnen. Want die is natuurlijk niet weg, die boosheid. Ik ben heel lang een pleaser geweest, - dat is heel typisch, dat pleasers boosheid onderdrukken - maar op lange termijn wordt dat rancune. Je zit dan met een soort bitterheid, omdat je altijd lief moet zijn.
John Bradshaw zei: naar binnen gekeerde boosheid zorgt voor ongevallen. Ik heb veel ongevallen gehad! Je richt de destructie tegen jezelf, want als boosheid er niet uit kan dan wordt ze zelf destructief.
Boosheid in het bijzonder is een hele actieve energie die naar buiten wil. Het is een expressieve energie, dus als je die naar binnen keert is ie nog even heftig.
25:05
Jan had veel last van rugpijn. USA, Californie, Chiropractor, triggerpoint therapie. Die zei: je moet het boek van John Sarno lezen en nooit meer terugkomen.
John E. Sarno 'Healing Back Pain - The Mind Body Connection'. (België, 1951)
Mensen met rugklachten bleken ook vaak spijsverteringsproblemen te hebben.
Boosheid = spijsverteringsproblemen 33:29
Veel rugklachten = onderdrukte boosheid, woede.
Niet alleen uit trauma, maar ook culturele conditionering (dingen die niet geaccepteerd worden waardoor je onderdrukt), dat is het grootste deel, bijv. ik mag geen haat voelen.
48:44
En als je emoties onderdrukt krijg je 'vervangpijn'. Dat je hersens het moeten uiten op een andere manier. Dan uit je de boosheid als pijn.
Ik las dat boek van Sarno en mijn rugpijn was weg. Door het lezen van het boek gebeurt er een soort mind shift. Het mechanisme van vervangpijn verdwijnt.
29:25
In het begin liet hij zijn cliënten ook nog fysiotherapie doen, maar op een keer zei hij dat moet je ook niet doen want dan bevestig je eigenlijk het mechanisme van vervangpijn. Je moet eigenlijk gewoon met jezelf praten, hij zei: je kunt tegen je hersenen zeggen 'je hoeft me geen pijn meer te geven, ik ben bereid de emotie te voelen'.
Dan moet je nog wel de boosheid ervaren die er onder zit. Ja, dat zijn de trauma stukken. Er zit heel veel boosheid in trauma omdat het een vechtreflex is, die onderdrukt wordt omdat je niet kunt vechten en vluchten. En de ergste pijn die komt van woede.
Er zit heel veel woede in vroeg kinderlijk trauma. En wat is woede? Woede is een reactie op machteloosheid. Veel mensen ervaren machteloosheid, maar in je kindertijd ben je per definitie machteloos, dus je kan niet vluchten, je kan niet vechten, want je kan niet weg, je kunt niet zelfstandig leven, en als je machteloosheid voelt dan krijg je instinctief ook woede, want woede is een emotie die je leven moet redden. Dus dat je heel veel energie krijgt, en als je die dan niet kunt uiten, gaat hij naar binnen.
31:04
Bovendien heeft het lichaam een beschermingsmechanisme, omdat woede je hart sneller laat kloppen op zo'n heftige manier dat je hart dat niet volhoudt. Dus als er woede is gaat je eigen lijf ook freeze invoeren om je hart te beschermen.
Dus: woede komt op, je kan die niet uiten, en heel snel zal je eigen systeem dat bevriezen om je hart te beschermen.
En in je kindertijd kun je nogal wat machteloze dingen meemaken waardoor er nogal wat woede in je lijf zit. En dat komt er natuurlijk niet snel uit, je moet nogal wat lagen door om daar bij te komen.
31:38
Jorn: En je ouders en mensen om je heen kunnen zeggen dat je zo'n lief kind was, waardoor je helemaal niet het idee hebt dat er iets van boosheid en woede in je zit. Maar dat hebben ze natuurlijk gezegd omdat je zelf op slot bent gegaan.
Jan: Je bent getraind om lief te zijn. Ik kreeg nogal vaak naar mijn hoofd dat ik stout was. Foei foei foei stout.
Jorn: Ja dat gaat natuurlijk uiteindelijk ook in je hoofd zitten.
Jan: Ja ik was heel actief, en ja als mensen het druk hebben enzovoort dan ben je eigenlijk een lastig kind he. Ik denk dat ze mij nu ADHD zouden genoemd hebben.
Jorn: O ja, hier pak maar een paar pilletjes.
Jan: Ja toen bestond dat niet. Dus je werd gewoon gedisciplineerd om niet meer zo actief te zijn.
Jorn: En dat kan ook voor boosheid zorgen uiteindelijk toch?
Jan: Ja.
32:30
Jorn: Ik moest er aan denken, door culturele conditionering wordt er ook boosheid vastgezet. Dat vind ik voor deze tijd ook wel typerend omdat we allemaal wel onze mond moeten houden. Dat gaan we allemaal van binnen opslaan.
Jan: Ja, er komt een moment dat je of ziek wordt, of denkt ik kan het me allemaal niet meer zo aantrekken. Ik denk dat veel mensen door dat proces zijn gegaan de afgelopen jaren. Eerst het opwinden over dingen, dat je dingen ziet en dat je niet begrijpt dat anderen ze niet zien en dat je je probeert uit te spreken en dan krijg je nog meer ellende vaak. Dus dat je op een keer zegt: ik moet het loslaten ik moet voor mezelf zorgen.
33:18
Jorn: En die boosheid he, want jij zegt die komt eerst in je spijsvertering, dat is waar je het merkt en dan in je rug.
Jan: Ja, die spijsvertering is een ander verhaal. De boosheid gaat via de sympathische zenuwen en die mobiliseert dus je armen en benen. De boosheid, om te vechten en te vluchten. Dus als je de stress respons krijgt dan gaat er meer bloed naar je armen en benen, maar wordt er bloed weggetrokken uit je buik (maakt een gebaar over de hele breedte van zijn buik) en daardoor krijg je de spijsverteringsproblemen. Omdat het bloed beschikbaar moet zijn om te vechten of vluchten. Maar als dat bevriest heb je dus te weinig energie en bloed in je buik en te veel in je armen en benen. Dus nogal wat mensen hebben bijvoorbeeld restless legs. Dat is bijna altijd een bevroren vlucht reflex dat je niet weg kon. (...) Dat is vaak een energie die daar zit en die daar niet uit kan, en dan werk je dat uit door te wiebelen of .. enz.
34:25
Het is bijvoorbeeld heel herkenbaar dat kinderen die fysiek misbruik hebben meegemaakt, die zitten vaak zo (hij zit naar voren en achteren heen en weer te wippen). Dat is die energie die, ja, je kan niet helemaal stil zitten en verkrampt zitten, dus dan gaan kinderen dit doen bijvoorbeeld.
Jorn: Hoe weet je nou dat het boosheid is, want ik denk dat heel veel mensen het heel diep hebben weggestopt? 'Ik ben toch altijd relaxed en ontspannen en chill?'
Jan: Ja, ons lichaam is buitengewoon geniaal in het wegstoppen van dingen. Dus ik praat over de rug, maar het is niet alleen de rug, alle gewrichten kunnen boosheid bevatten. Om een voorbeeld te noemen, hoeveel mensen een heup vervangen moeten hebben. De uitdrukking: je werkt op mijn heupen. Dus er zit bij veel mensen boosheid op de heupen. Dat is ook het gewricht om te vechten of te vluchten, vechten is dan schoppen en vluchten is lopen. Maar daar is je psoas bij betrokken.
35:31
Meer informatie + duidelijke afbeelding van de psoas:
https://holistik.nl/psoas/
De psoas spier die wordt de vecht en vlucht spier genoemd. Die verbindt je onderrug met je benen. In het Oosten noemt men dat de spier van de ziel. Dus heel veel emoties zit in de psoas.
Het eerste wat we doen als we fysiek in gevaar zijn is onze onderbuik beschermen. Je psoas trekt samen, om je onderbuik te beschermen. Er zit heel veel stress in het bekken bij veel mensen. Dus nogal wat mensen hebben bekken problemen. En onderrug problemen. Als je psoas gespannen is heb je ook onderrug problemen. En het gaat nog verder, want de psoas is ook gelinkt met het middenrif. Als je psoas strak staat kun je niet meer diep genoeg ademen. En het middenrif is ook weer verbonden met het hart. Dus als je met stress in je bekken zit gaat ook je hart dicht. (hij maakt daarbij een gebaar van in elkaar krimpen) Dus het is allemaal verbonden met elkaar.
36:39
Jan: Een ander stuk, wat ik nog niet genoemd heb is hoeveel mensen last hebben van de kaken. Er zit heel veel boosheid in de kaken. Je kaakspier is de sterkste spier in je lichaam. Boosheid wordt soms ook verbeten (hij doet het voor). Er zijn veel mensen die last hebben van deze spier. Er kan boosheid zitten in je kaken, in je schouders, in je heupen en in je rug kun je boosheid voelen. Er zijn veel indicaties van boosheid. Een andere indicatie is: er zijn ook veel mensen die last hebben van zure oprispingen. Heb ik zelf veel gehad. Van de 10 meest verkochte geneesmiddelen in het Westen zijn er 2 of 3 maagzuurremmers. Dan heb je een idee hoeveel boosheid er onderdrukt wordt.
37:47
37:56
Er is een verschil tussen boosheid en woede. Als je naar de Oosterse invalshoek kijkt, heeft boosheid te maken met de lever meridiaan en woede met de galblaas meridiaan. Bij de benen bijvoorbeeld loopt de lever meridiaan aan de binnenkant en de galblaas meridiaan aan de buitenkant. Dat zijn dus 2 meridianen die energie mobiliseren van woede en boosheid. En de zure oprispingen hebben typisch te maken met de galblaas meridiaan. Zure oprispingen zijn meer woede dan boosheid. Ik heb zelf ook heel veel maagzuurremmers genomen, niet de heftige maar gewoon de simpele dingen om je maagzuur wat af te remmen.
Jorn: Denk je dat dat de grootste onderdrukte emotie is?
Jan: Ja. Cultureel wel ja. Er zijn niet veel mensen die van hun ouders hebben geleerd om hun boosheid constructief uit te drukken. Ik heb daar met heel veel groepen over gepraat en er was één ding dat me altijd is bijgebleven en dat is die vrouw die zei: mijn kinderen mogen boos zijn maar niet met deuren gooien. Dat is hoe je het zou moeten leren, dat die boosheid er mag zijn, maar dat je die niet moet uiten door te schreeuwen of met deuren te gooien. En als je dat als kind niet leert is dat heel moeilijk om dat later nog te leren. In de opvoedingsfase ben je veel flexibeler. Kinderen hebben dat vrij snel door als ze daarbij begeleid worden. En we hebben 2 fasen waarbij dat heel belangrijk is en dat is de kinder puberteit, de 2-jarigen die heftige emoties kunnen hebben en dan terug in de puberteit. Dat is ook een tijd waarin we eigenlijk emotioneel gecoacht moeten worden. In de puberteit veranderen de hersenen ook nog, de bekende uitspraak dat tieners de uitkomst van hun daden niet kunnen zien. In de hersenen betekent dat dat de limbische hersenen nog meer dominant zijn dan de voorste hersenen. Dus in de puberteit zou je eigenlijk de emotionele rijpheid moeten krijgen. En als je daar niet bij begeleid bent dan leer je dat nooit. Nogal wat mensen gaan als ze gestresst zijn ofwel kinderachtig doen of puberaal doen. Omdat dat twee fasen zijn waar ze in vast kunnen zitten. Soms zie je dat iemand echt puber gedrag vertoont, omdat ze nooit die fase hebben kunnen doorwerken. Het is heel jammer dat onze ouders dat ook niet weten. Het is nog niet zo lang trouwens dat we weten dat onze hersenen nog veranderen in de puberteit. En dat je eigenlijk begeleiding moet krijgen voor je emotionele maturiteit. Nou ja, ik ken niet zoveel mensen die dat hebben meegemaakt.
40:51
Vervolg volgt.
Jan Bommerez, ontwikkelingstrauma
Re: Jan Bommerez, ontwikkelingstrauma
Jorn: Nee. Maar er zitten ook zoveel trauma's vast in onze ouders.
Jan: Ja en in onze voorouderlijn.
Jorn: Ja, dat wou ik net zeggen, en nog verder terug en nog verder terug. Ik bedoel, dat kan je iemand dus ook niet kwalijk nemen… Ik herken dat ik daar mezelf niet goed heb kunnen ontwikkelen, omdat een van de ouder figuren de dingen persoonlijk neemt…. Dan leer je al heel snel dat wie jij echt bent er eigenlijk niet mag zijn.
Jan: En dat begint al in de hechtingsfase, en als je ziet hoe weinig mensen veilig gehecht zijn. Als je iemand ziet die veilig gehecht is, dat zijn echte lichtbakens, mensen die zich niet zo opwinden over dingen, en die echt dat vermogen hebben om bij zichzelf te blijven. Dat is bijna altijd een indicatie van een veilige hechting. Ik zie niet veel mensen om me heen die veilig gehecht zijn. Als je kijkt naar het boek van Hannah Cuppens, 'Liefdesbang', hoeveel mensen die twee angsten hebben, bindingsangst of afwijzingsangst. Dat gaat altijd terug naar de hechtingsfase.
Jorn: Ik heb Hannah ook in de podcast gehad, als ik vrienden om me heen zie met relatie problemen, dan stuur ik ze altijd dat boek op.
Jan: En ze trekken elkaar aan, mensen met bindingsangst trekken mensen met afwijzingsangst aan, en dan stimuleer je dat bij elkaar. Dat is heftig af en toe!
Jorn: Daar kunnen heel heftige dingen uit voortkomen ja. Zeker als je het niet door hebt en het niet met elkaar kunt aangaan.
Jan: Tot je het bij jezelf kunt vinden, heb je alleen maar relatie ellende. Want die dingen worden getriggerd natuurlijk.
42:55
Jorn: Denk je dat, dit vind ik altijd nog een soort van vraagstuk, want aan de ene kant zijn relaties natuurlijk het middel om precies te kunnen zien waar er nog dingen geheeld moeten worden of niet, en die zie ik ook helemaal. Maar volgens mij is het ook niet de bedoeling dat je pas een relatie gaat doen als je het idee hebt dat je al helemaal geheeld bent, of zo.
Jan: Nee. Het hele punt is: kun je met z'n tweeën kijken naar: wat is er bij ons te helen? Als je de enige bent die daar naar wil kijken, heb je natuurlijk wel een probleem. Maar als twee mensen bereid zijn om naar hun patronen te kijken, dan hoeft dat geen probleem te zijn. Je kunt een relatie hebben en toch moeilijke momenten hebben met elkaar. Dus dat hoeft dat niet echt in de weg te staan.
43:43
Jorn: Die veilige hechting, je hebt niet kunnen hechten aan de ouder figuur, maar je hebt ook te veel, een over-hechting, versmelting.
Jan: Dat is ook onveilig, want dan had je geen eigen grenzen. Bijvoorbeeld een moeder die de energie van haar kind nodig heeft in plaats van omgekeerd, die gaat dat kind ook te weinig ruimte geven om zijn eigen grenzen te leren kennen. Een van de grootste dingen die ik zie in de workshops en begeleiding die ik heb gedaan is hoeveel mensen moeite hebben met grenzen. En daar hoort boosheid natuurlijk ook bij. De basisfunctie van boosheid is grenzen aangeven. Je ziet dat bij de dieren, die gaan grommen. Als je geen boosheid kunt voelen kun je ook geen grenzen aangeven. En dan word je misbruikt en dan krijg je nog meer machteloosheid. Veel mensen zitten in zo'n spiraal, ik heb daar ook in gezeten. Geen nee kunnen zeggen bijvoorbeeld. Dat is voor mij een heel proces geweest, om te leren nee zeggen. Dat is gelinkt aan die boosheid.
44:55
Jorn: Dat is voor mij grappig want ik kan prima nee zeggen maar niet in vrouwelijke relaties, dan opeens verdwijnt mijn nee kunnen zeggen en het grenzen voelen compleet.
Jan: Nou ja, dat kan een aantal dingen betekenen, ik ga daar geen uitspraak over doen.
Jorn: Nee, ja, ik denk dat ik dat zelf ook wel door heb. Ja zo gaat dat dus, je bent zo je dingen van vroeger opnieuw aan het beleven, in je volwassen leven.
45:27
Jan: Was het Jung die dat zei? Je bent eigenlijk pas volwassen als je niet meer je moeder of vader projecteert op de ander. We hebben dat in ons systeem totdat we het oplossen. Als je dat kunt zien kun je er iets aan doen, en als je het niet kunt zien, nou ja dan heb je ellende.
Jorn lacht: Het is wel echt een hele weg! Als je dat stuk kunt helen in jezelf dan ben je wel een eindje.
Jan: Ja. En daar zit natuurlijk heel vaak dat hechtingsprobleem in.
46:11
Jan denkt dat 60% niet veilig gehecht is. Hij had gelezen 55%, maar hij denkt dat het meer is.
Jorn: Dat verklaart zoveel van de problemen in de wereld, toch?
De ACE studie, adverse childhood experiences.
Adverse Childhood Experiences (ACE's) zijn stressvolle gebeurtenissen die zich voordoen in de kindertijd, waaronder:
- huiselijk geweld
- verlating door een ouder door verlies of echtscheiding
- een ouder met een psychische aandoening
- slachtoffer zijn van geweld/misbruik (fysiek, seksueel en/of emotioneel)
- slachtoffer zijn van verwaarlozing (fysiek en emotioneel)
- een lid van het huishouden dat in de gevangenis zit
- opgroeien in een huishouden waarin volwassenen problemen hebben met alcohol- en/of drugsgebruik.
Jan: Dus dat is ruimer dan alleen maar de hechting. Uit de ACE studie blijkt dat minstens 60% van de mensen een ontwikkelingstrauma hebben. En een ontwikkelingstrauma hoeft dus niet te zijn dat je misbruikt bent. Een ontwikkelingstrauma is, en dan moet ik even naar de definitie van Peter Levine.
46:46
Peter Levine: Trauma is alles wat onverwerkt is in je zenuwstelsel. Dat is waar ik mee werk. Het is dus niet wat er gebeurd is, maar wat de gebeurtenis gedaan heeft met je zenuwstelsel. En trauma is altijd een overweldiging van het zenuwstelsel. Dat is het verschil tussen gewone stress en traumatische stress, de overweldiging van het zenuwstelsel. Dus als je iets niet kunt verwerken, blijft het in je systeem zitten. Dat is waarom je later dingen moet uitwerken, want het zit nog in je zenuwstelsel. Daar kun je in geraakt worden door iets wat je nu meemaakt, (Jorn: Als je iets meemaakt wat lijkt op vroeger, en je eigenlijk niet doorhebt wat je doet), dat zijn de fameuse triggers. Als je eenmaal ziet dat het in je zenuwstelsel zit kun je er ook iets aan gaan doen, en dan is het zo belangrijk om ook je eigen zenuwstelsel te leren kennen. Om te begrijpen hoe jij in elkaar zit, en hoe belangrijk dat zenuwstelsel is voor alle andere systemen. Je zenuwstelsel beïnvloedt ook je hormonale systeem, je immuunsysteem enz. En dan kom je bij de polyvagale theorie terecht, maar die hoeven we niet per se aan te raken.
48:09
Jorn: Dat vind ik wel een heel interessante theorie, want dat is wel waar, trauma is zo gelaagd! Want aan de ene kant heb je natuurlijk het cognitief zien [verstandelijk], je patronen herkennen, zien waar dat vandaan komt. Vervolgens kom je bij de laag aan dat je ze misschien gaat doorvoelen, die oude dingen, maar het is dieper dan dat, want zelfs als je denkt dat je je het bewust bent, je kan je er nog zo bewust van zijn, maar het zit gewoon in je fokking zenuwstelsel opgeslagen.
48:42
Jan: Ja eigenlijk dient trauma healing op 4 niveaus te gebeuren: 1) lichaam, fysiek fysiologisch, 2) emotioneel, 3) mentaal psychologisch en spiritueel, in de zin van het een plaats kunnen geven, zingeving, dat je kunt zien: ik ben er ook door gegroeid enz.
Je moet het als een piramide zien, de basis is de breedste en het spirituele zit daar boven. Er zijn mensen die in spirituele bypass gaan en die zeggen 'het valt allemaal wel mee', die kunnen het niet voelen in hun lichaam. Dus totdat je het in de basis aanpakt, kun je niet veel doen daarboven. Er zijn mensen die proberen met praat therapie iets op te lossen en dat zal niet lukken, het kan wel een opluchting geven, maar als het in je zenuwstelsel zit, moet je het daar oplossen.
49:32
Een van de grote bijdragen van Stephen Porges, is dat hij heel veel therapeuten op het pad gezet heeft om lichaamsgericht te gaan werken. En er zijn ook allerlei therapieën ontwikkeld na zijn werk, over de polyvagale theorie en de vagus en ondertussen zijn er dus nogal wat mensen die de vagus hebben leren kennen.
49:54
Het lichaam is de ingang voor alles, alle andere niveaus. De staat van je zenuwstelsel bepaalt ook welk soort gedachten je hebt en welk soort emoties je hebt.
Hij praat over 1) de ventrale staat, hoe je eigenlijk bedoeld bent, om in verbinding te kunnen zijn, en als je niet in de ventrale staat bent ben je ofwel 2 ) in de sympathische staat, dan ben je in de geactiveerde staat, ofwel 3) in de dorsale staat (van de dorsale vagus). Er zijn veel mensen die in de dorsale staat zitten en dat niet weten. Als je leeft met bevriezing dan gaat je leven wel verder maar alles kost moeite. Functional freeze, je leeft met bevriezing, je weet het meestal niet, maar alles kost moeite. In plaats van in verbinding te zijn, en dus de kans in flow te kunnen zijn, is het alsof je altijd de berg op moet lopen, of dat je een gewicht op je rug draagt. Dat is die dorsale staat. Mensen die altijd moe zijn, niet van hun moeheid af geraken en uitgeput zijn. Dat is omdat ze nooit die dorsale staat hebben leren kennen en leren oplossen.
51:50
En er is nogal wat verwarring dat trauma genoemd wordt met de term PTSS, en dat de nadruk licht op het woord stress. Maar mensen die in de dorsale staat zijn hebben niet minder stress nodig, maar die hebben meer stress nodig.
Een van de grootste lessen van Stephen Porges is dat mensen met vroeg kinderlijk trauma niet te veel stress hebben, ze hebben te weinig goede stress. En om in beweging te komen heb je die sympathicus nodig. En als je heel veel inhibitie hebt heb je ook geen zin om dingen te doen, je bent niet geïnteresseerd in sport enz., maar dat heb je juist nodig. Om uit die staat te komen moet je sociaal actief kunnen zijn en moet je lichamelijk actief kunnen zijn.
52:37
Jorn: Dus eigenlijk als je in een soort van functional freeze zit, zoals je net zei, veel mensen denken dan dat ze gevoelsmatig richting burnout achtige dingen gaan en zo.
Jan: Dat eindigt daarmee. Het eindigt ermee dat je altijd moe bent… er zijn nogal wat mensen die overdag functioneren en 's avonds uitgeput op de bank liggen, en ze alleen nog maar Netflix kunnen kijken. Meestal is dat al een indicatie dat je dus niet in de ventrale staat functioneert. Als alles moeite kost dan ben je eigenlijk ondanks jezelf aan het leven. Dat is wel herkenbaar voor een aantal denk ik.
Jorn: Dat denk ik ook ja. Maar dan is, zeg jij, de oplossing juist niet meer rust nemen…
Jan: Ja. Dan ben je zo moe en dan wil je rust nemen, maar dan los je het probleem niet op. Het probleem is dat je gezonde activering nodig hebt. Dat je relaties nodig hebt die voedend en veilig zijn en dat je in beweging moet komen. Dat is gezonde activering.
53:38
Jorn: In plaats van wat veel mensen denken, het tegenovergestelde.
Jan: Een van de verkeerde invalshoeken is dat je dan slaapmiddelen nodig hebt omdat je niet goed slaapt. Maar eigenlijk is dat niet je probleem. Je probleem is niet dat je stress hebt, je probleem is dat je eigenlijk te weinig goede stress hebt. En dat is nogal een belangrijk onderscheid.
Jorn: Ik hoorde Gabor Maté laatst iets moois zeggen. Ik moest daaraan denken omdat jij net de definitie van trauma uitlegde. Wat hij zei vond ik heel nice en dat kwam ook wel echt binnen. Hij zei dat trauma is niet zozeer datgene wat je is overkomen, maar het is veel meer hetgeen wat je had moeten overkomen.
Jan: Ja. Of wat je gemist hebt.
Jorn: Exact. Ja, dat is een mooie uitspraak ook om mensen te de-stigmatiseren die getraumatiseerd zijn. Het gaat niet over: wat is er mis met je, maar: wat is er gebeurd met je? Dat is een heel andere insteek. Dus mensen die bijvoorbeeld niet trauma geïnformeerd zijn die behandelen bijvoorbeeld ook kinderen totaal verkeerd. Die kinderen hebben geen gedragsprobleem, ze hebben een trauma probleem. En dat wordt dus op gedragsniveau aangepakt. Of, in het ergste geval krijg je pillen.
Jorn. Dat gebeurt ook veel tegenwoordig he.
Jan: Te veel. Ja.
54:55
Jorn: Er is een nieuwe podcast van een Nederlandse band en die bespreken met een therapeut wat zijn problemen waren vroeger en nu, en die zit nu aan de antidepressiva en hij zegt: ik heb me nog nooit zo goed gevoeld, dit is het medicijn, ik ga er nooit meer mee stoppen. En toen ik dat hoorde dacht ik: ja, maar dan kun je net zo goed een gram coke naar binnen harken! Eigenlijk. Want ja, want natuurlijk voel je je daarna goed! Maar dat betekent niet dat je probleem is opgelost.
Jan: En veel van die middelen zijn amfetaminen he.
Jorn: Ook dat. Het lijkt er zelfs op!
Jan: Ik kan me voorstellen dat je dat op een bepaald moment nodig kunt hebben, tijdelijk, waardoor je bijvoorbeeld in staat bent om therapie te hebben. Maar als je geen therapie hebt en je bent de rest van je leven afhankelijk van de drugs. Dat zijn legal drug pushers he, dat is, laten we daar maar niet over beginnen.
Jorn: Ze zijn in Amerika volgens mij nog een groter probleem dan hier, toch?
Jan: Ja, absoluut.
Jorn: Daar krijg je gewoon alles voorgeschreven.
Jan: Miljoenen kinderen zijn daar aan de Ritalin. Zie je, het werkt ook zo, als je een syndroom hebt en een diagnose, dan kunnen ze pillen voorschrijven, maar….nou ja ik denk dat we daar niet op door moeten gaan. Dat is nogal een onderwerp op zich.
Jorn: Ja, maar het geeft wel heel erg aan waar het nu misgaat in de samenleving, waar de problemen ontstaan. Maar ook waar de oplossing ligt.
Jan: Als je goed kijkt, en dat is in Nederland ook zo, de trauma therapie is niet verzekerd. Dat moet je zelf betalen. Daar zitten wel de oorzaken. Dus als je een syndroom hebt en je hebt bijvoorbeeld ehm… noem es het syndroom dat je altijd spierpijn hebt, ik ben even de naam kwijt… Mensen die altijd alle soorten pijnen hebben..
Jorn: Hypochonder, ben je dan toch?
Jan: Nee nee. Wat is nu het woord dat ik zoek? ik ben het kwijt. [ik denk dat hij fibromyalgie bedoelt] Anyway, als het een naam krijgt, dan kan de verzekering iets doen. Maar als je trauma hebt, dan niet. Je ziet dan dus ook waarom men veel dingen gaat linken, bijvoorbeeld 'het is genetisch', dat wordt wel gezegd, en dan ben je ook niet verantwoordelijk. 'Ik heb het van mijn ouders gekregen, dus ik heb geen therapie nodig'. Dan is er weer een voorschrift voor [een medicijn]. Dus zolang er geen trauma geïnformeerde zorg is hebben we een probleem. Dat is duidelijk.
57:46
Vervolg volgt.
Jan: Ja en in onze voorouderlijn.
Jorn: Ja, dat wou ik net zeggen, en nog verder terug en nog verder terug. Ik bedoel, dat kan je iemand dus ook niet kwalijk nemen… Ik herken dat ik daar mezelf niet goed heb kunnen ontwikkelen, omdat een van de ouder figuren de dingen persoonlijk neemt…. Dan leer je al heel snel dat wie jij echt bent er eigenlijk niet mag zijn.
Jan: En dat begint al in de hechtingsfase, en als je ziet hoe weinig mensen veilig gehecht zijn. Als je iemand ziet die veilig gehecht is, dat zijn echte lichtbakens, mensen die zich niet zo opwinden over dingen, en die echt dat vermogen hebben om bij zichzelf te blijven. Dat is bijna altijd een indicatie van een veilige hechting. Ik zie niet veel mensen om me heen die veilig gehecht zijn. Als je kijkt naar het boek van Hannah Cuppens, 'Liefdesbang', hoeveel mensen die twee angsten hebben, bindingsangst of afwijzingsangst. Dat gaat altijd terug naar de hechtingsfase.
Jorn: Ik heb Hannah ook in de podcast gehad, als ik vrienden om me heen zie met relatie problemen, dan stuur ik ze altijd dat boek op.
Jan: En ze trekken elkaar aan, mensen met bindingsangst trekken mensen met afwijzingsangst aan, en dan stimuleer je dat bij elkaar. Dat is heftig af en toe!
Jorn: Daar kunnen heel heftige dingen uit voortkomen ja. Zeker als je het niet door hebt en het niet met elkaar kunt aangaan.
Jan: Tot je het bij jezelf kunt vinden, heb je alleen maar relatie ellende. Want die dingen worden getriggerd natuurlijk.
42:55
Jorn: Denk je dat, dit vind ik altijd nog een soort van vraagstuk, want aan de ene kant zijn relaties natuurlijk het middel om precies te kunnen zien waar er nog dingen geheeld moeten worden of niet, en die zie ik ook helemaal. Maar volgens mij is het ook niet de bedoeling dat je pas een relatie gaat doen als je het idee hebt dat je al helemaal geheeld bent, of zo.
Jan: Nee. Het hele punt is: kun je met z'n tweeën kijken naar: wat is er bij ons te helen? Als je de enige bent die daar naar wil kijken, heb je natuurlijk wel een probleem. Maar als twee mensen bereid zijn om naar hun patronen te kijken, dan hoeft dat geen probleem te zijn. Je kunt een relatie hebben en toch moeilijke momenten hebben met elkaar. Dus dat hoeft dat niet echt in de weg te staan.
43:43
Jorn: Die veilige hechting, je hebt niet kunnen hechten aan de ouder figuur, maar je hebt ook te veel, een over-hechting, versmelting.
Jan: Dat is ook onveilig, want dan had je geen eigen grenzen. Bijvoorbeeld een moeder die de energie van haar kind nodig heeft in plaats van omgekeerd, die gaat dat kind ook te weinig ruimte geven om zijn eigen grenzen te leren kennen. Een van de grootste dingen die ik zie in de workshops en begeleiding die ik heb gedaan is hoeveel mensen moeite hebben met grenzen. En daar hoort boosheid natuurlijk ook bij. De basisfunctie van boosheid is grenzen aangeven. Je ziet dat bij de dieren, die gaan grommen. Als je geen boosheid kunt voelen kun je ook geen grenzen aangeven. En dan word je misbruikt en dan krijg je nog meer machteloosheid. Veel mensen zitten in zo'n spiraal, ik heb daar ook in gezeten. Geen nee kunnen zeggen bijvoorbeeld. Dat is voor mij een heel proces geweest, om te leren nee zeggen. Dat is gelinkt aan die boosheid.
44:55
Jorn: Dat is voor mij grappig want ik kan prima nee zeggen maar niet in vrouwelijke relaties, dan opeens verdwijnt mijn nee kunnen zeggen en het grenzen voelen compleet.
Jan: Nou ja, dat kan een aantal dingen betekenen, ik ga daar geen uitspraak over doen.
Jorn: Nee, ja, ik denk dat ik dat zelf ook wel door heb. Ja zo gaat dat dus, je bent zo je dingen van vroeger opnieuw aan het beleven, in je volwassen leven.
45:27
Jan: Was het Jung die dat zei? Je bent eigenlijk pas volwassen als je niet meer je moeder of vader projecteert op de ander. We hebben dat in ons systeem totdat we het oplossen. Als je dat kunt zien kun je er iets aan doen, en als je het niet kunt zien, nou ja dan heb je ellende.
Jorn lacht: Het is wel echt een hele weg! Als je dat stuk kunt helen in jezelf dan ben je wel een eindje.
Jan: Ja. En daar zit natuurlijk heel vaak dat hechtingsprobleem in.
46:11
Jan denkt dat 60% niet veilig gehecht is. Hij had gelezen 55%, maar hij denkt dat het meer is.
Jorn: Dat verklaart zoveel van de problemen in de wereld, toch?
De ACE studie, adverse childhood experiences.
Adverse Childhood Experiences (ACE's) zijn stressvolle gebeurtenissen die zich voordoen in de kindertijd, waaronder:
- huiselijk geweld
- verlating door een ouder door verlies of echtscheiding
- een ouder met een psychische aandoening
- slachtoffer zijn van geweld/misbruik (fysiek, seksueel en/of emotioneel)
- slachtoffer zijn van verwaarlozing (fysiek en emotioneel)
- een lid van het huishouden dat in de gevangenis zit
- opgroeien in een huishouden waarin volwassenen problemen hebben met alcohol- en/of drugsgebruik.
Jan: Dus dat is ruimer dan alleen maar de hechting. Uit de ACE studie blijkt dat minstens 60% van de mensen een ontwikkelingstrauma hebben. En een ontwikkelingstrauma hoeft dus niet te zijn dat je misbruikt bent. Een ontwikkelingstrauma is, en dan moet ik even naar de definitie van Peter Levine.
46:46
Peter Levine: Trauma is alles wat onverwerkt is in je zenuwstelsel. Dat is waar ik mee werk. Het is dus niet wat er gebeurd is, maar wat de gebeurtenis gedaan heeft met je zenuwstelsel. En trauma is altijd een overweldiging van het zenuwstelsel. Dat is het verschil tussen gewone stress en traumatische stress, de overweldiging van het zenuwstelsel. Dus als je iets niet kunt verwerken, blijft het in je systeem zitten. Dat is waarom je later dingen moet uitwerken, want het zit nog in je zenuwstelsel. Daar kun je in geraakt worden door iets wat je nu meemaakt, (Jorn: Als je iets meemaakt wat lijkt op vroeger, en je eigenlijk niet doorhebt wat je doet), dat zijn de fameuse triggers. Als je eenmaal ziet dat het in je zenuwstelsel zit kun je er ook iets aan gaan doen, en dan is het zo belangrijk om ook je eigen zenuwstelsel te leren kennen. Om te begrijpen hoe jij in elkaar zit, en hoe belangrijk dat zenuwstelsel is voor alle andere systemen. Je zenuwstelsel beïnvloedt ook je hormonale systeem, je immuunsysteem enz. En dan kom je bij de polyvagale theorie terecht, maar die hoeven we niet per se aan te raken.
48:09
Jorn: Dat vind ik wel een heel interessante theorie, want dat is wel waar, trauma is zo gelaagd! Want aan de ene kant heb je natuurlijk het cognitief zien [verstandelijk], je patronen herkennen, zien waar dat vandaan komt. Vervolgens kom je bij de laag aan dat je ze misschien gaat doorvoelen, die oude dingen, maar het is dieper dan dat, want zelfs als je denkt dat je je het bewust bent, je kan je er nog zo bewust van zijn, maar het zit gewoon in je fokking zenuwstelsel opgeslagen.
48:42
Jan: Ja eigenlijk dient trauma healing op 4 niveaus te gebeuren: 1) lichaam, fysiek fysiologisch, 2) emotioneel, 3) mentaal psychologisch en spiritueel, in de zin van het een plaats kunnen geven, zingeving, dat je kunt zien: ik ben er ook door gegroeid enz.
Je moet het als een piramide zien, de basis is de breedste en het spirituele zit daar boven. Er zijn mensen die in spirituele bypass gaan en die zeggen 'het valt allemaal wel mee', die kunnen het niet voelen in hun lichaam. Dus totdat je het in de basis aanpakt, kun je niet veel doen daarboven. Er zijn mensen die proberen met praat therapie iets op te lossen en dat zal niet lukken, het kan wel een opluchting geven, maar als het in je zenuwstelsel zit, moet je het daar oplossen.
49:32
Een van de grote bijdragen van Stephen Porges, is dat hij heel veel therapeuten op het pad gezet heeft om lichaamsgericht te gaan werken. En er zijn ook allerlei therapieën ontwikkeld na zijn werk, over de polyvagale theorie en de vagus en ondertussen zijn er dus nogal wat mensen die de vagus hebben leren kennen.
49:54
Het lichaam is de ingang voor alles, alle andere niveaus. De staat van je zenuwstelsel bepaalt ook welk soort gedachten je hebt en welk soort emoties je hebt.
Hij praat over 1) de ventrale staat, hoe je eigenlijk bedoeld bent, om in verbinding te kunnen zijn, en als je niet in de ventrale staat bent ben je ofwel 2 ) in de sympathische staat, dan ben je in de geactiveerde staat, ofwel 3) in de dorsale staat (van de dorsale vagus). Er zijn veel mensen die in de dorsale staat zitten en dat niet weten. Als je leeft met bevriezing dan gaat je leven wel verder maar alles kost moeite. Functional freeze, je leeft met bevriezing, je weet het meestal niet, maar alles kost moeite. In plaats van in verbinding te zijn, en dus de kans in flow te kunnen zijn, is het alsof je altijd de berg op moet lopen, of dat je een gewicht op je rug draagt. Dat is die dorsale staat. Mensen die altijd moe zijn, niet van hun moeheid af geraken en uitgeput zijn. Dat is omdat ze nooit die dorsale staat hebben leren kennen en leren oplossen.
51:50
En er is nogal wat verwarring dat trauma genoemd wordt met de term PTSS, en dat de nadruk licht op het woord stress. Maar mensen die in de dorsale staat zijn hebben niet minder stress nodig, maar die hebben meer stress nodig.
Een van de grootste lessen van Stephen Porges is dat mensen met vroeg kinderlijk trauma niet te veel stress hebben, ze hebben te weinig goede stress. En om in beweging te komen heb je die sympathicus nodig. En als je heel veel inhibitie hebt heb je ook geen zin om dingen te doen, je bent niet geïnteresseerd in sport enz., maar dat heb je juist nodig. Om uit die staat te komen moet je sociaal actief kunnen zijn en moet je lichamelijk actief kunnen zijn.
52:37
Jorn: Dus eigenlijk als je in een soort van functional freeze zit, zoals je net zei, veel mensen denken dan dat ze gevoelsmatig richting burnout achtige dingen gaan en zo.
Jan: Dat eindigt daarmee. Het eindigt ermee dat je altijd moe bent… er zijn nogal wat mensen die overdag functioneren en 's avonds uitgeput op de bank liggen, en ze alleen nog maar Netflix kunnen kijken. Meestal is dat al een indicatie dat je dus niet in de ventrale staat functioneert. Als alles moeite kost dan ben je eigenlijk ondanks jezelf aan het leven. Dat is wel herkenbaar voor een aantal denk ik.
Jorn: Dat denk ik ook ja. Maar dan is, zeg jij, de oplossing juist niet meer rust nemen…
Jan: Ja. Dan ben je zo moe en dan wil je rust nemen, maar dan los je het probleem niet op. Het probleem is dat je gezonde activering nodig hebt. Dat je relaties nodig hebt die voedend en veilig zijn en dat je in beweging moet komen. Dat is gezonde activering.
53:38
Jorn: In plaats van wat veel mensen denken, het tegenovergestelde.
Jan: Een van de verkeerde invalshoeken is dat je dan slaapmiddelen nodig hebt omdat je niet goed slaapt. Maar eigenlijk is dat niet je probleem. Je probleem is niet dat je stress hebt, je probleem is dat je eigenlijk te weinig goede stress hebt. En dat is nogal een belangrijk onderscheid.
Jorn: Ik hoorde Gabor Maté laatst iets moois zeggen. Ik moest daaraan denken omdat jij net de definitie van trauma uitlegde. Wat hij zei vond ik heel nice en dat kwam ook wel echt binnen. Hij zei dat trauma is niet zozeer datgene wat je is overkomen, maar het is veel meer hetgeen wat je had moeten overkomen.
Jan: Ja. Of wat je gemist hebt.
Jorn: Exact. Ja, dat is een mooie uitspraak ook om mensen te de-stigmatiseren die getraumatiseerd zijn. Het gaat niet over: wat is er mis met je, maar: wat is er gebeurd met je? Dat is een heel andere insteek. Dus mensen die bijvoorbeeld niet trauma geïnformeerd zijn die behandelen bijvoorbeeld ook kinderen totaal verkeerd. Die kinderen hebben geen gedragsprobleem, ze hebben een trauma probleem. En dat wordt dus op gedragsniveau aangepakt. Of, in het ergste geval krijg je pillen.
Jorn. Dat gebeurt ook veel tegenwoordig he.
Jan: Te veel. Ja.
54:55
Jorn: Er is een nieuwe podcast van een Nederlandse band en die bespreken met een therapeut wat zijn problemen waren vroeger en nu, en die zit nu aan de antidepressiva en hij zegt: ik heb me nog nooit zo goed gevoeld, dit is het medicijn, ik ga er nooit meer mee stoppen. En toen ik dat hoorde dacht ik: ja, maar dan kun je net zo goed een gram coke naar binnen harken! Eigenlijk. Want ja, want natuurlijk voel je je daarna goed! Maar dat betekent niet dat je probleem is opgelost.
Jan: En veel van die middelen zijn amfetaminen he.
Jorn: Ook dat. Het lijkt er zelfs op!
Jan: Ik kan me voorstellen dat je dat op een bepaald moment nodig kunt hebben, tijdelijk, waardoor je bijvoorbeeld in staat bent om therapie te hebben. Maar als je geen therapie hebt en je bent de rest van je leven afhankelijk van de drugs. Dat zijn legal drug pushers he, dat is, laten we daar maar niet over beginnen.
Jorn: Ze zijn in Amerika volgens mij nog een groter probleem dan hier, toch?
Jan: Ja, absoluut.
Jorn: Daar krijg je gewoon alles voorgeschreven.
Jan: Miljoenen kinderen zijn daar aan de Ritalin. Zie je, het werkt ook zo, als je een syndroom hebt en een diagnose, dan kunnen ze pillen voorschrijven, maar….nou ja ik denk dat we daar niet op door moeten gaan. Dat is nogal een onderwerp op zich.
Jorn: Ja, maar het geeft wel heel erg aan waar het nu misgaat in de samenleving, waar de problemen ontstaan. Maar ook waar de oplossing ligt.
Jan: Als je goed kijkt, en dat is in Nederland ook zo, de trauma therapie is niet verzekerd. Dat moet je zelf betalen. Daar zitten wel de oorzaken. Dus als je een syndroom hebt en je hebt bijvoorbeeld ehm… noem es het syndroom dat je altijd spierpijn hebt, ik ben even de naam kwijt… Mensen die altijd alle soorten pijnen hebben..
Jorn: Hypochonder, ben je dan toch?
Jan: Nee nee. Wat is nu het woord dat ik zoek? ik ben het kwijt. [ik denk dat hij fibromyalgie bedoelt] Anyway, als het een naam krijgt, dan kan de verzekering iets doen. Maar als je trauma hebt, dan niet. Je ziet dan dus ook waarom men veel dingen gaat linken, bijvoorbeeld 'het is genetisch', dat wordt wel gezegd, en dan ben je ook niet verantwoordelijk. 'Ik heb het van mijn ouders gekregen, dus ik heb geen therapie nodig'. Dan is er weer een voorschrift voor [een medicijn]. Dus zolang er geen trauma geïnformeerde zorg is hebben we een probleem. Dat is duidelijk.
57:46
Vervolg volgt.
Re: Jan Bommerez, ontwikkelingstrauma
Verantwoordelijk
Jorn: Ik hoorde jou net een woord zeggen, 'verantwoordelijk'. Want dat is ook natuurlijk een sterk woord als je het hebt over trauma's en je leven willen beteren, en aan de slag gaan. Want verantwoordelijkheid nemen is nou ook niet iets wat in onze samenleving wordt geleerd als iets wat normaal is en goed is om te doen, zeg maar.
Jan: Sterker nog, het wordt eigenlijk in de andere richting geduwd. Dat je direct naar een expert moet gaan en als je pijn hebt meteen pijnstillers moet nemen. In plaats van te kijken: wat zegt die pijn?
58:13
Je bent niet verantwoordelijk voor wat er met je gebeurd is, maar je bent wel verantwoordelijk voor je heling. Dat onderscheid is wel heel belangrijk.
Jorn: Dat is wel een goeie ja. Maar ook heel lastig toch? Om die stap te gaan lopen uiteindelijk.
Jan: Ja, en als je daar ook geen steun bij krijgt en geen inzichten, dan weet je vaak niet waar je mee te doen hebt, dan ga je soms van pure wanhoop wel aan de pillen. Maar er zijn nogal wat mensen die niet weten wat er met hen aan de hand is.
Ik heb nu op mijn cursus jeugdtrauma mensen van in de 70 en in de 80. Stel je voor! Mensen van in de 80 die zeggen ik heb hier mijn hele leven naar gezocht. Ik heb nooit begrepen waarom ik altijd al die problemen had. Maar het begon al in mijn kindertijd, maar dat verband wordt niet gelegd.
Jorn: En wat ik ook vaak hoor: ja ik wil het wel, maar waar moet ik beginnen?
Jan: Ja, dat ook.
Jorn: En bij welke therapeut ook. Want dat is ook bizar, als je bedenkt hoeveel therapeuten dit werk eigenlijk overslaan. Je zal maar denken: ik wil hier iets aan gaan doen, aan mijn trauma's werken en je komt bij een therapeut terecht die je daar eigenlijk helemaal niet bij kan helpen.
Jan: Ja, en dat is ook weer niet hun schuld (tussen aanhalingstekens), of verantwoordelijkheid, omdat ze er vaak in hun opleiding niets over geleerd hebben. Ik ga er ook vanuit dat de meeste artsen absoluut geen kwade bedoelingen hebben, maar als ze nooit geleerd hebben over voeding en over trauma's, is ongeveer het enige wat ze kunnen doen een recept uitschrijven. Het is gewoon omdat ze niet beter weten.
59:53
Trauma geïnformeerde zorg, dat begint natuurlijk bij de opleiding. En dan moet er dus goede wil zijn om die hele bewustwording hierover te laten plaatsvinden in de maatschappij.
Ook in het onderwijs trouwens. Dat je kinderen niet meer op gedrags problemen aanpakt. Maar: wat is er met die kinderen gebeurd? En met het familiesysteem en zo.
Jorn: Ja. Nou ja, en kan het zijn dat het misschien voor een kind gewoon niet de bedoeling is om in zo'n school systeem te passen?
Jan: Dat is een ander verhaal. Voor de nieuwe kinderen is dat oude systeem helemaal niet meer van toepassing. Ik praat af en toe met mensen die in het onderwijs zitten, mijn dochter bijvoorbeeld, en die zegt: die kinderen van nu zijn zoveel mondiger. Het is ook veel veeleisender voor de leerkrachten. Hoeveel bewuster die kinderen ook al zijn. Die laten zich niet zomaar alles vertellen. Er is ook een hele generatie ouders die veel meer ruimte geeft aan die kinderen. En die komen dan natuurlijk op school ook zoveel mondiger.
1:00:53
Jorn: Denk je dat we er bewuster mee bezig zijn.
Jan: Je ziet wel steeds meer op de sociale media ook het onderwerp trauma verschijnen. Er is meer en meer inzicht dat chronische problemen in veel gevallen terug te voeren zijn naar trauma. Dat bewustzijn groeit heel sterk nu.
En we zijn natuurlijk recent collectief ook getraumatiseerd geweest, in de lockdowns enzovoort, als je ziet wat dat met kinderen gedaan heeft.
1:01:34
1:01:44
Ik ga nog even naar Stephen Porges terug. Ik ga over de hele kleintjes praten. Totdat je twee jaar bent doet je linker hersenhelft niet mee. Je hebt nog geen spraak centrum, dat moet nog ontwikkeld worden. Dat analyseren, dat denken, dat kun je niet als kind. En om te overleven heeft de natuur ons iets gegeven wat Stephen Porges neuroceptie genoemd heeft. Neuroceptie is dat je zenuwstelsel antennes heeft en evolueert of je veilig of onveilig bent. En bij kinderen heeft dat te maken met gezichtsuitdrukkingen en stem intonaties in eerste instantie. Dus kinderen kijken naar het gezicht, en ze luisteren naar de stem, niet bewust, maar dat is het systeem waarop ze zich afstemmen om zich veilig of onveilig te voelen. Er is een bekend experiment (dat mensen kunnen opzoeken op YouTube als ze willen) dat heet het 'still face experiment'. Heb je dat ooit gezien? daar moet je echt een keer naar kijken. Kinderen communiceren via gezichtsuitdrukkingen en stem intonaties. Het is een experiment - wat gelukkig niet te lang duurt voor dat kind - het kind zit in een kinderstoel, er is verbinding tussen de moeder en het kind, en op een bepaald moment stopt de moeder met gezichtsuitdrukking en zit daar met een strak gezicht, en dan zie je dat kind eerst heel onrustig worden en dan wordt het boos, en probeert op allerlei manieren aandacht van de moeder te krijgen, want de verbinding is verbroken, dat kind kijkt naar de gezichtsuitdrukkingen. De verbinding is verbroken en dan wordt het kind heel onrustig en dan begint het heel hard te huilen en dan pakt de moeder het wel weer op. En als dat maar één keer gebeurt is dat geen trauma. Maar als je een moeder hebt die depressief is, postpartum [na de bevalling] bijvoorbeeld, die nooit emoties en uitdrukkingen op haar gezicht heeft, dan is dat wel traumatisch, want dat kind kan zich niet meer afstemmen op veiligheid. Dus dat hele systeem heeft nooit geleerd om veiligheid te herkennen en dan kun je de rest van je leven moeite hebben om veiligheid te herkennen, maar onveiligheid daar ben je goed in.
En waarom vertel ik dat nu allemaal? Dat is omdat baby's in de tijd van de mondkapjes [voor corona], als ze het gezicht van hun moeder niet konden zien, dat is vreselijk. Dan kunnen ze niet veiligheid leren.
1:04:14
Jorn: Maar ook, even afgezien van de mondkapjes, bedenk ook even, als je onveilig gehecht bent en je hebt als moeder je trauma's nog niet verwerkt, en als je de verbinding met jezelf nog niet hebt gemaakt, waarvan ik denk dat dat heel veel mensen zijn. Dat heeft je kind van 0 tot 2 gelijk door.
Jan: Ja. Niet bewust natuurlijk. En daarom zegt men: het grootste geschenk aan je kinderen is je eigen heling.
Ik ben zelf als jonge ouder ook niet bewust bezig geweest. Ik kan dat nu achteraf wel zien, maar ja, je weet niet beter.
Jorn: Maar nu is die eerste twee jaar die moederrol wel het belangrijkste denk ik voor dit soort stukken. Toch?
Jan: Ja. Maar een behoeftige moeder gebruikt ook de energie van het kind en die onschuld en die ongelooflijke liefdevolle energie van een kind, dat is natuurlijk heel verleidelijk om dat op te zuigen. Dus het omgekeerde van wat geef je aan het kind en ruimte geven aan het kind, als je daar niet bewust mee bezig bent, dan kun je ook een kind opeisen.
Jorn: Ja. Dan word je een soort vampier.
Jan: Energie vampier.
1:05:26
Loslaten
Jorn: Een thema waar jij heel veel over spreekt is loslaten. Hoe zie jij dat?
Jan: Laten we beginnen met het woord, loslaten heet laten. Het is niet iets wat je kunt doen. Loslaten is eigenlijk onderdrukte energie de ruimte geven om in beweging te komen en zich op te lossen. Het begint met lichaams bewustzijn. Mensen hebben vaak allerlei verkeerde begrippen over loslaten. Dan denken ze: ja maar ik kan mijn kinderen niet loslaten. Maar daar gaat het helemaal niet over. Het gaat niet over mensen loslaten, het gaat over jouw weerstand loslaten. Het gaat over wat in jou opgekropt zit loslaten. Wat onderdrukt is daar zit een energie op die dat vasthoudt. Wat je leert loslaten, althans hoe ik het aan mensen leer, is om bij die weerstand te komen en dan de weerstand te laten oplossen, waardoor wat er onder zit naar boven kan komen. Dan ga je bijvoorbeeld op een bepaald moment huilen. Dus je had onderdrukt verdriet en je voelt in je lijf waar een spanning zit, je ademt naar die spanning toe, je laat het zijn, je geeft het ruimte, en plots komt er een verdriet lading naar boven. Dus je hebt dan niet dat verdriet losgelaten, maar je hebt datgene losgelaten wat dat verdriet onderdrukte. En dat kan dus niet zonder lichaamsbewustzijn. Dus een van de eerste dingen die ik altijd in mijn workshops heb gedaan is om mensen te helpen om in hun lijf te leren voelen weer. Om daar oefeningen voor te doen. Tegenwoordig heet dat interoceptie. Kunnen voelen in je lichaam. Kunnen kijken in je systeem.
1:07:13
Oefening lichaamsbewustzijn
Jorn: Heb je daar een voorbeeld van? Wat voor oefening je zou kunnen doen om wat bewuster te kunnen zijn in je lichaam?
Jan: De eerste oefening die ik altijd doe is: doe je ogen dicht en ga met je hele aandacht naar je linkervoet, alleen je linkervoet. Wat gebeurt er dan in je linkervoet? tinteling? Als je die tinteling voelt dan word je bewust van iets wat je daarvoor niet bewust was. Die tinteling is de energie in je voet. Dus op het moment dat ik mijn aandacht naar binnen richt, in dit geval naar mijn voet, kan ik daar energie voelen. Het basisprincipe van alles wat we doen is: aandacht leidt energie. Als ik mijn aandacht verplaats, kan ik energie bewegen. De focus. Er is een hele therapie vorm die heet 'focusing', van Eugene Gendlin. Dat is dat je leert naar een spanning toe te gaan en daar ruimte geven om dat te laten oplossen. Dus lichaamsbewustzijn komt eerst. En wat ik dan met mensen doe is ademhalingsoefeningen en om dan niet die ene voet te nemen, maar: voel beide voeten op de grond, voel je onderbenen, voel je knieën enzovoort. Maar dan langzamer natuurlijk. En dan: voel je gewicht op de stoel, en dan weer terug naar de voeten, dus heel veel bewustzijn naar de benen brengen. Want vaak zijn mensen afgesneden van hun onderlijf. Dus je begint met werken aan de benen en dan kom je bij het punt onder de navel, de zogenaamde hara. In Westerse termen is dat het zwaartekracht punt. Dat is het punt waarop getraind wordt in gevechtsporten. Als je in dat punt focust ben je dynamisch stabiel. Dus dat is eigenlijk hoe je dynamisch met de zwaartekracht omgaat. Als je in je buik meer gaat voelen, en in je benen, dan kun je omhoog. Als je door dat punt heen ademt, begin je daar bewustzijn naartoe te brengen, en kun je veel meer voelen in je buik. Heel veel van wat we wegdrukken zit in de buik. Dat is het fameuze verhaal van Judith Kocken en Kinderbuik&Co, van het ziekenhuis voor kinderen. Het eerste wat kinderen zeggen als ze stress hebben is dat ze buikpijn hebben. Heel veel van onze kindertijd zit in de buik. En als je dat afsluit en je hebt spijsverteringsproblemen en je neemt daar geneesmiddelen voor in plaats van te kijken: wat zit daar onder?
1:10:16
De volgende fase is dat je dan door het hart leert ademen. Want we hebben eigenlijk twee gevoels centra: de buik, dat is het emotionele centrum. En het hart, dat is ons gevoels centrum. Dat is niet hetzelfde. Dus je werkt met de buik en met het hart. Het is in het hoofd dat je dissocieert. Dus om terug in het lijf te komen moet je met de buik en met het hart werken. Dat is de korte versie.
1:10:39
Jorn: Eigenlijk is dit andersom van wat je zou denken. Of niet?
Jan: Het denken haalt ons juist weg uit het lichaam. Het denken haalt ons uit het nu. Als je in het nu bent, ben je niet meer aan het denken, dan ben je aan het verbinden.
Jorn: Jij gaat dus van beneden naar boven, dan van boven naar beneden.
Jan: Ja, dat klopt. Je moet eerst weer verbinding met de aarde maken. Als je in je hoofd zit ben je niet gegrond. Niet geworteld. In de Oosterse termen heb je de wortel chakra, de basis chakra. Daarom vraag ik ook aan de mensen om de stoel te voelen waar ze op zitten, en hun gewicht te voelen. Wanneer je je gewicht voelt voel je eigenlijk de subjectieve ervaring van de zwaartekracht. Dus op het moment dat je bewust je gewicht gaat voelen maak je verbinding met de aarde. Dat soort dingen.
1:11:31
Jorn: Ik had het er laatst met mijn eigen therapeut over, en die zei - want je veiligheid zit opgeslagen in je bekkengebied geloof ik, en daar zit de basisveiligheid…
Jan: De basisveiligheid zou daar moeten zitten.
Jorn: Ja, goed dat je dat zegt, want hij zei: 9 van de 10 haalt het nog niet eens daar, in dat bekkengebied. Ik voel zelf een knoop bij de zonnevlecht zitten, en dan kun je ervan uit gaan dat het niet verder stroomt dan daar. Maar heel veel mensen zitten bij hun kaken al vast!
Jan: Ja, de zonnevlecht is het power centrum. Ikke ikke, dat is de zonnevlecht. Als een kind zegt ikke ikke, dan gaat het over power. Het zogenaamde ego centrum zit in je zonnevlecht. En als je dat niet veilig kunt ontwikkelen, dan ga je ook niet kunnen verbinden. Logisch.
Het hangt allemaal aan elkaar vast.
1:12:27
Loslaten
Jorn: En loslaten. Dat is een term die zo makkelijk gezegd wordt, je moet het gewoon loslaten.
Jan: Ja, maar dat wordt vaak verkeerd gedefinieerd. Ze zeggen: je moet het gewoon loslaten, je moet er gewoon niet meer naar kijken, je moet het achter je laten, of zo, maar zo werkt het niet! Je moet het innerlijke werk doen. Wat je loslaat is je verzet tegen hoe het is. Dat is waar Eckhart Tolle elke dag over praat. Zolang je in verzet bent laat je niet los. De beroemde uitspraak van Carl Gustav Jung, die wordt door Eckhart Tolle ook veel gebruikt: what you resist persists [waar je je tegen verzet, blijft bestaan]. Dus iedere keer dat je je verzet tegen iets, laat je het niet los. Dus loslaten betekent eigenlijk: je verzet opgeven. En je kan daar ook het woord oordelen bij halen. In de spirituele versie zegt men: oordeel niet. Want als je zegt het moet anders zijn, dan ga je weer in verzet. Dus op het moment dat je iets kunt laten zijn, hou je niet vast. En ja, dat is voor sommige onderwerpen moeilijker dan andere.
1:13:32
Loslaten is niet er niet meer mee bezig zijn, want zo werkt het niet, je moet het innerlijke werk doen. Loslaten is je innerlijke verzet loslaten tegen hoe het is. Zo lang je in verzet bent laat je niet los. Oordelen. Loslaten is: Het kunnen laten zijn.
Jorn: Ik hoorde jou net een woord zeggen, 'verantwoordelijk'. Want dat is ook natuurlijk een sterk woord als je het hebt over trauma's en je leven willen beteren, en aan de slag gaan. Want verantwoordelijkheid nemen is nou ook niet iets wat in onze samenleving wordt geleerd als iets wat normaal is en goed is om te doen, zeg maar.
Jan: Sterker nog, het wordt eigenlijk in de andere richting geduwd. Dat je direct naar een expert moet gaan en als je pijn hebt meteen pijnstillers moet nemen. In plaats van te kijken: wat zegt die pijn?
58:13
Je bent niet verantwoordelijk voor wat er met je gebeurd is, maar je bent wel verantwoordelijk voor je heling. Dat onderscheid is wel heel belangrijk.
Jorn: Dat is wel een goeie ja. Maar ook heel lastig toch? Om die stap te gaan lopen uiteindelijk.
Jan: Ja, en als je daar ook geen steun bij krijgt en geen inzichten, dan weet je vaak niet waar je mee te doen hebt, dan ga je soms van pure wanhoop wel aan de pillen. Maar er zijn nogal wat mensen die niet weten wat er met hen aan de hand is.
Ik heb nu op mijn cursus jeugdtrauma mensen van in de 70 en in de 80. Stel je voor! Mensen van in de 80 die zeggen ik heb hier mijn hele leven naar gezocht. Ik heb nooit begrepen waarom ik altijd al die problemen had. Maar het begon al in mijn kindertijd, maar dat verband wordt niet gelegd.
Jorn: En wat ik ook vaak hoor: ja ik wil het wel, maar waar moet ik beginnen?
Jan: Ja, dat ook.
Jorn: En bij welke therapeut ook. Want dat is ook bizar, als je bedenkt hoeveel therapeuten dit werk eigenlijk overslaan. Je zal maar denken: ik wil hier iets aan gaan doen, aan mijn trauma's werken en je komt bij een therapeut terecht die je daar eigenlijk helemaal niet bij kan helpen.
Jan: Ja, en dat is ook weer niet hun schuld (tussen aanhalingstekens), of verantwoordelijkheid, omdat ze er vaak in hun opleiding niets over geleerd hebben. Ik ga er ook vanuit dat de meeste artsen absoluut geen kwade bedoelingen hebben, maar als ze nooit geleerd hebben over voeding en over trauma's, is ongeveer het enige wat ze kunnen doen een recept uitschrijven. Het is gewoon omdat ze niet beter weten.
59:53
Trauma geïnformeerde zorg, dat begint natuurlijk bij de opleiding. En dan moet er dus goede wil zijn om die hele bewustwording hierover te laten plaatsvinden in de maatschappij.
Ook in het onderwijs trouwens. Dat je kinderen niet meer op gedrags problemen aanpakt. Maar: wat is er met die kinderen gebeurd? En met het familiesysteem en zo.
Jorn: Ja. Nou ja, en kan het zijn dat het misschien voor een kind gewoon niet de bedoeling is om in zo'n school systeem te passen?
Jan: Dat is een ander verhaal. Voor de nieuwe kinderen is dat oude systeem helemaal niet meer van toepassing. Ik praat af en toe met mensen die in het onderwijs zitten, mijn dochter bijvoorbeeld, en die zegt: die kinderen van nu zijn zoveel mondiger. Het is ook veel veeleisender voor de leerkrachten. Hoeveel bewuster die kinderen ook al zijn. Die laten zich niet zomaar alles vertellen. Er is ook een hele generatie ouders die veel meer ruimte geeft aan die kinderen. En die komen dan natuurlijk op school ook zoveel mondiger.
1:00:53
Jorn: Denk je dat we er bewuster mee bezig zijn.
Jan: Je ziet wel steeds meer op de sociale media ook het onderwerp trauma verschijnen. Er is meer en meer inzicht dat chronische problemen in veel gevallen terug te voeren zijn naar trauma. Dat bewustzijn groeit heel sterk nu.
En we zijn natuurlijk recent collectief ook getraumatiseerd geweest, in de lockdowns enzovoort, als je ziet wat dat met kinderen gedaan heeft.
1:01:34
1:01:44
Ik ga nog even naar Stephen Porges terug. Ik ga over de hele kleintjes praten. Totdat je twee jaar bent doet je linker hersenhelft niet mee. Je hebt nog geen spraak centrum, dat moet nog ontwikkeld worden. Dat analyseren, dat denken, dat kun je niet als kind. En om te overleven heeft de natuur ons iets gegeven wat Stephen Porges neuroceptie genoemd heeft. Neuroceptie is dat je zenuwstelsel antennes heeft en evolueert of je veilig of onveilig bent. En bij kinderen heeft dat te maken met gezichtsuitdrukkingen en stem intonaties in eerste instantie. Dus kinderen kijken naar het gezicht, en ze luisteren naar de stem, niet bewust, maar dat is het systeem waarop ze zich afstemmen om zich veilig of onveilig te voelen. Er is een bekend experiment (dat mensen kunnen opzoeken op YouTube als ze willen) dat heet het 'still face experiment'. Heb je dat ooit gezien? daar moet je echt een keer naar kijken. Kinderen communiceren via gezichtsuitdrukkingen en stem intonaties. Het is een experiment - wat gelukkig niet te lang duurt voor dat kind - het kind zit in een kinderstoel, er is verbinding tussen de moeder en het kind, en op een bepaald moment stopt de moeder met gezichtsuitdrukking en zit daar met een strak gezicht, en dan zie je dat kind eerst heel onrustig worden en dan wordt het boos, en probeert op allerlei manieren aandacht van de moeder te krijgen, want de verbinding is verbroken, dat kind kijkt naar de gezichtsuitdrukkingen. De verbinding is verbroken en dan wordt het kind heel onrustig en dan begint het heel hard te huilen en dan pakt de moeder het wel weer op. En als dat maar één keer gebeurt is dat geen trauma. Maar als je een moeder hebt die depressief is, postpartum [na de bevalling] bijvoorbeeld, die nooit emoties en uitdrukkingen op haar gezicht heeft, dan is dat wel traumatisch, want dat kind kan zich niet meer afstemmen op veiligheid. Dus dat hele systeem heeft nooit geleerd om veiligheid te herkennen en dan kun je de rest van je leven moeite hebben om veiligheid te herkennen, maar onveiligheid daar ben je goed in.
En waarom vertel ik dat nu allemaal? Dat is omdat baby's in de tijd van de mondkapjes [voor corona], als ze het gezicht van hun moeder niet konden zien, dat is vreselijk. Dan kunnen ze niet veiligheid leren.
1:04:14
Jorn: Maar ook, even afgezien van de mondkapjes, bedenk ook even, als je onveilig gehecht bent en je hebt als moeder je trauma's nog niet verwerkt, en als je de verbinding met jezelf nog niet hebt gemaakt, waarvan ik denk dat dat heel veel mensen zijn. Dat heeft je kind van 0 tot 2 gelijk door.
Jan: Ja. Niet bewust natuurlijk. En daarom zegt men: het grootste geschenk aan je kinderen is je eigen heling.
Ik ben zelf als jonge ouder ook niet bewust bezig geweest. Ik kan dat nu achteraf wel zien, maar ja, je weet niet beter.
Jorn: Maar nu is die eerste twee jaar die moederrol wel het belangrijkste denk ik voor dit soort stukken. Toch?
Jan: Ja. Maar een behoeftige moeder gebruikt ook de energie van het kind en die onschuld en die ongelooflijke liefdevolle energie van een kind, dat is natuurlijk heel verleidelijk om dat op te zuigen. Dus het omgekeerde van wat geef je aan het kind en ruimte geven aan het kind, als je daar niet bewust mee bezig bent, dan kun je ook een kind opeisen.
Jorn: Ja. Dan word je een soort vampier.
Jan: Energie vampier.
1:05:26
Loslaten
Jorn: Een thema waar jij heel veel over spreekt is loslaten. Hoe zie jij dat?
Jan: Laten we beginnen met het woord, loslaten heet laten. Het is niet iets wat je kunt doen. Loslaten is eigenlijk onderdrukte energie de ruimte geven om in beweging te komen en zich op te lossen. Het begint met lichaams bewustzijn. Mensen hebben vaak allerlei verkeerde begrippen over loslaten. Dan denken ze: ja maar ik kan mijn kinderen niet loslaten. Maar daar gaat het helemaal niet over. Het gaat niet over mensen loslaten, het gaat over jouw weerstand loslaten. Het gaat over wat in jou opgekropt zit loslaten. Wat onderdrukt is daar zit een energie op die dat vasthoudt. Wat je leert loslaten, althans hoe ik het aan mensen leer, is om bij die weerstand te komen en dan de weerstand te laten oplossen, waardoor wat er onder zit naar boven kan komen. Dan ga je bijvoorbeeld op een bepaald moment huilen. Dus je had onderdrukt verdriet en je voelt in je lijf waar een spanning zit, je ademt naar die spanning toe, je laat het zijn, je geeft het ruimte, en plots komt er een verdriet lading naar boven. Dus je hebt dan niet dat verdriet losgelaten, maar je hebt datgene losgelaten wat dat verdriet onderdrukte. En dat kan dus niet zonder lichaamsbewustzijn. Dus een van de eerste dingen die ik altijd in mijn workshops heb gedaan is om mensen te helpen om in hun lijf te leren voelen weer. Om daar oefeningen voor te doen. Tegenwoordig heet dat interoceptie. Kunnen voelen in je lichaam. Kunnen kijken in je systeem.
1:07:13
Oefening lichaamsbewustzijn
Jorn: Heb je daar een voorbeeld van? Wat voor oefening je zou kunnen doen om wat bewuster te kunnen zijn in je lichaam?
Jan: De eerste oefening die ik altijd doe is: doe je ogen dicht en ga met je hele aandacht naar je linkervoet, alleen je linkervoet. Wat gebeurt er dan in je linkervoet? tinteling? Als je die tinteling voelt dan word je bewust van iets wat je daarvoor niet bewust was. Die tinteling is de energie in je voet. Dus op het moment dat ik mijn aandacht naar binnen richt, in dit geval naar mijn voet, kan ik daar energie voelen. Het basisprincipe van alles wat we doen is: aandacht leidt energie. Als ik mijn aandacht verplaats, kan ik energie bewegen. De focus. Er is een hele therapie vorm die heet 'focusing', van Eugene Gendlin. Dat is dat je leert naar een spanning toe te gaan en daar ruimte geven om dat te laten oplossen. Dus lichaamsbewustzijn komt eerst. En wat ik dan met mensen doe is ademhalingsoefeningen en om dan niet die ene voet te nemen, maar: voel beide voeten op de grond, voel je onderbenen, voel je knieën enzovoort. Maar dan langzamer natuurlijk. En dan: voel je gewicht op de stoel, en dan weer terug naar de voeten, dus heel veel bewustzijn naar de benen brengen. Want vaak zijn mensen afgesneden van hun onderlijf. Dus je begint met werken aan de benen en dan kom je bij het punt onder de navel, de zogenaamde hara. In Westerse termen is dat het zwaartekracht punt. Dat is het punt waarop getraind wordt in gevechtsporten. Als je in dat punt focust ben je dynamisch stabiel. Dus dat is eigenlijk hoe je dynamisch met de zwaartekracht omgaat. Als je in je buik meer gaat voelen, en in je benen, dan kun je omhoog. Als je door dat punt heen ademt, begin je daar bewustzijn naartoe te brengen, en kun je veel meer voelen in je buik. Heel veel van wat we wegdrukken zit in de buik. Dat is het fameuze verhaal van Judith Kocken en Kinderbuik&Co, van het ziekenhuis voor kinderen. Het eerste wat kinderen zeggen als ze stress hebben is dat ze buikpijn hebben. Heel veel van onze kindertijd zit in de buik. En als je dat afsluit en je hebt spijsverteringsproblemen en je neemt daar geneesmiddelen voor in plaats van te kijken: wat zit daar onder?
1:10:16
De volgende fase is dat je dan door het hart leert ademen. Want we hebben eigenlijk twee gevoels centra: de buik, dat is het emotionele centrum. En het hart, dat is ons gevoels centrum. Dat is niet hetzelfde. Dus je werkt met de buik en met het hart. Het is in het hoofd dat je dissocieert. Dus om terug in het lijf te komen moet je met de buik en met het hart werken. Dat is de korte versie.
1:10:39
Jorn: Eigenlijk is dit andersom van wat je zou denken. Of niet?
Jan: Het denken haalt ons juist weg uit het lichaam. Het denken haalt ons uit het nu. Als je in het nu bent, ben je niet meer aan het denken, dan ben je aan het verbinden.
Jorn: Jij gaat dus van beneden naar boven, dan van boven naar beneden.
Jan: Ja, dat klopt. Je moet eerst weer verbinding met de aarde maken. Als je in je hoofd zit ben je niet gegrond. Niet geworteld. In de Oosterse termen heb je de wortel chakra, de basis chakra. Daarom vraag ik ook aan de mensen om de stoel te voelen waar ze op zitten, en hun gewicht te voelen. Wanneer je je gewicht voelt voel je eigenlijk de subjectieve ervaring van de zwaartekracht. Dus op het moment dat je bewust je gewicht gaat voelen maak je verbinding met de aarde. Dat soort dingen.
1:11:31
Jorn: Ik had het er laatst met mijn eigen therapeut over, en die zei - want je veiligheid zit opgeslagen in je bekkengebied geloof ik, en daar zit de basisveiligheid…
Jan: De basisveiligheid zou daar moeten zitten.
Jorn: Ja, goed dat je dat zegt, want hij zei: 9 van de 10 haalt het nog niet eens daar, in dat bekkengebied. Ik voel zelf een knoop bij de zonnevlecht zitten, en dan kun je ervan uit gaan dat het niet verder stroomt dan daar. Maar heel veel mensen zitten bij hun kaken al vast!
Jan: Ja, de zonnevlecht is het power centrum. Ikke ikke, dat is de zonnevlecht. Als een kind zegt ikke ikke, dan gaat het over power. Het zogenaamde ego centrum zit in je zonnevlecht. En als je dat niet veilig kunt ontwikkelen, dan ga je ook niet kunnen verbinden. Logisch.
Het hangt allemaal aan elkaar vast.
1:12:27
Loslaten
Jorn: En loslaten. Dat is een term die zo makkelijk gezegd wordt, je moet het gewoon loslaten.
Jan: Ja, maar dat wordt vaak verkeerd gedefinieerd. Ze zeggen: je moet het gewoon loslaten, je moet er gewoon niet meer naar kijken, je moet het achter je laten, of zo, maar zo werkt het niet! Je moet het innerlijke werk doen. Wat je loslaat is je verzet tegen hoe het is. Dat is waar Eckhart Tolle elke dag over praat. Zolang je in verzet bent laat je niet los. De beroemde uitspraak van Carl Gustav Jung, die wordt door Eckhart Tolle ook veel gebruikt: what you resist persists [waar je je tegen verzet, blijft bestaan]. Dus iedere keer dat je je verzet tegen iets, laat je het niet los. Dus loslaten betekent eigenlijk: je verzet opgeven. En je kan daar ook het woord oordelen bij halen. In de spirituele versie zegt men: oordeel niet. Want als je zegt het moet anders zijn, dan ga je weer in verzet. Dus op het moment dat je iets kunt laten zijn, hou je niet vast. En ja, dat is voor sommige onderwerpen moeilijker dan andere.
1:13:32
Loslaten is niet er niet meer mee bezig zijn, want zo werkt het niet, je moet het innerlijke werk doen. Loslaten is je innerlijke verzet loslaten tegen hoe het is. Zo lang je in verzet bent laat je niet los. Oordelen. Loslaten is: Het kunnen laten zijn.
Re: Jan Bommerez, ontwikkelingstrauma
Univibes, Tim Douwsma met Jan Bommerez:
https://www.youtube.com/watch?v=6x27zTXIfYM
Hieronder stukken die ik heb uitgetypt van deze interessante podcast.
Stilte
41:05
Jan: Het stilteveld is dat waar alles uit ontstaat. Uit de stilheid ontstaat beweging en vanuit stilte ontstaat klank. Dus de bron is de stilte. Daar krijg ik altijd weer kippenvel van als ik dat zeg.
(...) Voor mij maakt dat het hele spirituele onderwerp praktisch. Het is niet abstract. Die stilte kun je in jezelf vinden. Ik heb dat vaak gedaan met groepen, om mensen naar de stilte te brengen. Er waren mensen die huilden, omdat ze dat nooit hadden meegemaakt. Om die stilte te vinden in zichzelf. Die wacht daar op ons. Het Goddelijke, als je het zo wilt noemen, is eindeloos geduldig. Die wacht op ons. Wij zijn het die het verlaten hebben, zei mijn leraar. Barry Long, mijn leraar zei: de liefde verlaat ons nooit, wij verlaten de liefde. En hetzelfde is met de stilte, die stilte is daar altijd. Je kunt altijd stil worden, en je wordt niet stil, je daalt in de stilte, want die stilte is daar altijd. Dat is een groot verschil. Als ik stil wil worden dan ben ik weer degene die het wil doen. Het is een kwestie van te openen, en die stilte is daar. Dus het is: indalen in jezelf. Dat is het proces waar we voor staan, om die stilte te vinden.
Tim: Wat doe je vooral om die stilte te vinden?
Jan: Twee dingen vooral: meditatie en ademhaling. Maar ook het hele loslaat proces. Want als je getraumatiseerd bent is het veel moeilijker om in te dalen in je lichaam. Dus de operationele kant van dit hele verhaal is dat je ook je schaduw dient te helen. Zodat er steeds meer ruimte is om die stilte te vinden.
43:25
Loslaten
Tim: Loslaten? Is dat heel moeilijk voor mensen?
Jan: Ja en nee. Mensen denken dat het moeilijk is omdat ze het onderwerp niet geleerd hebben. Ik vind het zo leuk om het hier nog eens te zeggen: het heet LOS - LATEN. Het is niet iets wat je DOET. Dus loslaten kun je niet doen. Loslaten is toelaten. Het betekent dat de energie de ruimte moet krijgen om te bewegen. In plaats van dat je ze naar beneden houdt, kunnen ze naar boven komen, en stromen. Maar dan moet je bereid zijn om dat toe te laten. En daar ook niet te snel in willen gaan, want dan word je overweldigd. Dus beetje bij beetje lagen afpellen zoals met een ui. Dan kom je steeds dieper en je hebt steeds meer innerlijke ruimte. En het wordt makkelijker en makkelijker om naar de stilte te gaan. En daar zijn ook meer Westerse trainingen voor. De Silva Mind Control methode. Je kunt alfa training leren waardoor je door symbolen heel snel naar de alfa staat kunt gaan. Een brein staat van ontspanning. Je kunt het dus ook trainen. Beta is de actieve staat. De meeste mensen leven hun hele leven in beta. Altijd maar doen doen doen doen doen. Dus om in de zijn-staat te komen moet je naar de alfastaat gaan, de frequentie vertragen naar 8 tot 14, dat is de alfastaat. Als je hersenfrequentie vertraagt dan kun je dieper in je lichaam komen. Anders zit je in je hoofd, beta houdt je in je hoofd. Alfa is naar binnen gaan. En als je nog dieper gaat dan kom je in de hart energie terecht en dat is een neutrale zone. Elk onderwerp is weer een hele uitzending.
45:38
Zijn zoon uit eerste huwelijk is 50 jr., zijn jongste zoon uit 2e huwelijk is veel bewuster opgevoed, en die zei als kind al 'you hurt my feelings'! zo bemoedigend! En dat hij zei: 'dad if you talk like this to me I won't listen'! [pap, als je zo tegen mij praat dan luister ik niet] Hij mag gevoelens hebben. Kinderen mogen boos zijn. Een moeder in de workshop zei: mijn kinderen mogen boos zijn, maar niet met de deuren gooien. Schreeuwen mag. Emoties zijn een menselijk iets, die horen bij het overlevingsprogramma.
Tim: Maar wat gebeurt er dan als wij niet die emoties toelaten? Het zit in onze cultuur en vorige generaties om dat niet te doen. Niet janken!
Jan: Wat veel te weinig wordt onderwezen is assertiviteit. Assertiviteit is dat je op een constructieve manier leert je emoties te uiten. Dus dat je niet zegt 'ik ben boos', maar 'ik voel boosheid'. Dat is al een groot verschil. Als ik zeg 'ik ben boos', dan identificeer ik me met mijn emotie. Als ik zeg 'ik voel boosheid opkomen, dus ik moet even een pauze nemen', dan ben ik proactief, dan ga ik bewust met mijn emotie om. En om mijn boosheid te uiten, moet ik leren in de ik-vorm te spreken. Dan zeg ik niet 'jij bent een eikel', maar 'ik voel mij ongemakkelijk als je dat zo zegt tegen mij'. Maar als je dat nooit leert, dat soort opleiding missen wij. Emotionele intelligentie is nog altijd niet deel van het curriculum. Eigenlijk is dat te gek voor woorden. Gelukkig zijn er nu wel initiatieven. Bijv. 'De gelukskoffer', om emotionele intelligentie in scholen te brengen.
https://www.gelukskoffer.nl/
Jan: Fantastisch initiatief.
Tim: Want wij identificeren ons snel met onze emoties. Ik ben boos en jij bent de schuld.
Jan: Ja. Dat is de reactieve vorm. En de proactieve vorm betekent: er komt boosheid bij mij naar boven, ik ben getriggerd, ik moet even wat ademhalen.
Tim: Ik ben getriggerd en wat is het binnen MIJ wat dat triggert.
Jan: Emotionele intelligentie is ook: we moeten nu even niet verder praten, ik ga even een wandeling maken. Dat is emotionele intelligentie, praktisch toegepast. (...) We gaan vaker wandelen! ha ha ha!
49:45
Jeugdtrauma.
Tim: Kun je daar iets over vertellen, hoe dit zo ontstaan is.
Jan: Het begint altijd met mijn eigen leven, want ik doe onderzoek voor mezelf, en dan deel ik wat ik gevonden heb. Zo werkt het.
Tim: Je bent je eigen ervaringsdeskundige.
Jan: De liefde voor jezelf, daar begint het allemaal.
Een van de indicaties van jeugdtrauma - dat heb ik zelf moeten ontdekken - is dat je allerlei therapieën en oefeningen doet en toch verandert je leven niet. Omdat je niet bij de basis oorzaak komt. Ik ga het vertellen zoals het bij mij is begonnen. Op een bepaald moment werd ik bewust van het Heartmath instituut. Waar je leert om je hartenergie te beheren. Daar is een heel feedback systeem voor, waar je op het scherm kunt zien wat er met je hartenergie gebeurt. Dat heet coherentie. Wanneer je hart open is is je energie coherent. Dan heb je hele mooie vloeiende lijnen op het scherm. En wanneer je energie incoherent is heb je scherpe pieken en dalen en een nauwe band [nauwe bandbreedte, weinig hoog en laag]. Ik deed die tweedaagse workshop van Heartmath en iedereen zit daar blij te kijken hoe ze door te ademen coherent worden, en ik kan een hele dag ademen en ik word niet coherent! Dus ik dacht: wat is dit?! En de coach zei: dat betekent dat je veel te veel freeze hebt. Ik zei: freeze, wat is dat dan?! Daar had ik ook nog nooit van gehoord! Dus ik had gewoon zoveel harte pijn, dat ik mijn hart niet kon openen. En mijn levensverhaal is, toen ik 25 was is mijn beste vriend overleden. En heb ik nu nog af en toe dat ik daar dingen van vind in mijn leven hoe heftig zo'n trauma is. Het was 2e kerstdag en we hadden de hele avond samen doorgebracht en de volgende ochtend staat zijn weduwe aan mijn deur. Dus je hebt nooit de kans gehad om afscheid te nemen, ik klapte helemaal in elkaar. Dus ik heb zo'n freeze meegemaakt, ik ben 6 jaar van de kaart geweest.
52:27
Tim: En een freeze, wat is dat precies? Wat gebeurt er dan?
Jan: Dat is dat je helemaal bevriest. Dat is een heel proces, het is ook een chemisch proces. We hebben innerlijke verdovingsmiddelen, autogene opioïden. Ons lichaam kan onze pijn verdoven. En de heftige pijn die ik voelde was veel te groot, dus mijn hele systeem ging in lockdown. Dat was zo heftig dat ik echt een implosie had meegemaakt. Dus er zat een geweldige muur bovenop mijn hart, omdat ik die pijn niet wilde voelen. Ik had nooit afscheid kunnen nemen, het was zo onverwachts, ik kreeg zo'n klap op mijn hoofd. Dus meestal is zo'n freeze een hele cyclus. Het begint met een schrik reflex. Dat is een lichte bevriezing, waardoor je even je adem inhoudt en kijkt wat is hier aan de hand? Maar als dat verder gaat en je wordt overweldigd dan kun je in totale bevriezing gaan, net zoals dieren die in een soort dode staat gaan en alles uitzetten. Wat er dan in ons lichaam gebeurt is dat ons bloed weggetrokken wordt uit je kern, al je innerlijke organen daar wordt bloed van genomen om naar je armen en benen te gaan om te kunnen vechten. En als je niet kunt vechten en vluchten dan bevriest die hele staat van je ingewanden die te weinig bloed hebben en je armen die onder spanning staan. Dat wordt dus bevroren, in de volgende fase. Als ik niet kan vechten en vluchten moet ik in de freeze gaan [bevriezen]. Dus die hele staat van verwarring en chaos, die wordt op non actief gezet, maar die verdwijnt niet. En bij mij was dat zo heftig dat ik bijna bezwijmde [bezwijmen = in zwijm gaan, bewustzijn verliezen] Een vorm van bevriezing is dat je bezwijmt om de pijn niet meer te voelen. Ik was bijna bezwijmd, helemaal in lockdown en ik kreeg daar ook geen begeleiding bij, want ja, ik was gewoon van de kaart. En later in die workshop bij Heartmath kwam dat naar boven, dat mijn hart helemaal dicht zat en dat ik daar niet bij kon. En toen ben ik mij gaan verdiepen in het onderwerp trauma. Dat is meer dan 10 jaar geleden, zolang ben ik daar al mee bezig.
54:53
Tim: Wat gebeurt er als we daar niks mee doen, en daar geen begeleiding in hebben met die trauma's?
Jan: Ja, dan ben je een groot gedeelte van jezelf kwijt. In sjamanisme heet trauma healing, soul retrieval [je ziel terughalen]. Iedere keer dat je bevriest ben je een deel van jezelf kwijt, wat niet meer beschikbaar is voor creatie. Dus als je veel trauma hebt dan kun je niet meer creatief leven. Dan leef je en dan ga je door de bewegingen. [je doet je dingen routinematig zonder veel gevoel erbij] En zo heb ik dus geleefd. Op een bepaald moment is het voor mij duidelijk geworden hoe gedissocieerd ik was. En toch functioneer je dan.
Tim: Was dat niet erg pijnlijk voor jou?
Jan: Om dat te ontdekken, ja. Ik leefde heel erg in mijn hoofd. En soms zei iemand dat tegen mij en dan dacht ik: wat denk jij toch?! ha! Ja, ik was behoorlijk sterk in mijn hoofd. En ik kon ook functioneren vanuit mijn hoofd, maar je kan niet gelukkig zijn, als je niet in je lijf bent.
55:58
Tim: Dit is een mooie. Jij zegt dus eigenlijk dat je niet gelukkig kunt zijn als je alleen in je hoofd bent.
Jan: Ja. Nee, want dan zit je altijd in de oordeels functie. Om te overleven moet je oordelen, en om in verbinding te gaan moet je stoppen met oordelen. Als ik allerlei oordelen heb over de wereld, dan koppel ik los van de wereld. Op een bepaald moment is de wereld zoals die is en dan kan ik er verbinding mee maken. Maar als ik de wereld alleen maar shit vind dan wil ik hier niet meer zijn. En dat is waar veel mensen zijn, die voelen zich unheimlich in de wereld, ik hoor niet bij de wereld, hoe kun je dan een creatief leven hebben. Hoe kun je dan relaties hebben. Dus het begint allemaal innerlijk. Dat we uit verbinding gaan. En verbinding maak je vanuit het hart en vanuit de buik. En we gaan uit verbinding vanuit het hoofd. Dus als je in je hoofd zit kun je niet verbinden. Ik zeg altijd: je kunt je niet verbonden denken. Je kunt je alleen maar verbonden voelen. Dus dat hele onderwerp van emoties en gevoelens, dat is zo vitaal belangrijk dat je daar voor jezelf wat over leert.
En ook het verschil tussen emoties en gevoelens.
57:05
Tim: Dus ben je echt naar dat trauma toe gegaan, of zo, hoe heb je dat gedaan?
Jan: Ja, ik heb hulp gezocht en ik heb allerlei therapie vormgen gedaan, maar ik werd niet echt beter zoals ik had gehoopt. Ik had sinds mijn kindertijd al slaapproblemen, en dat verbetert natuurlijk niet door allerlei trauma's later in het leven. En op een bepaald moment ben ik zelf het hele onderwerp gaan uitpluizen. En zo ben ik op het onderwerp 'ontwikkelingstrauma' gekomen, en dat is een heel ander onderwerp dan andere trauma's. En het is het minst bekende en meest aanwezige in de maatschappij. Meer dan 60% van de mensen heeft dat.
Tim: Wat bedoel je met ontwikkelingstrauma?
Ontwikkelingstrauma
Jan: Ontwikkelingstrauma wordt gezien in de eerste vijf levensjaren. Vanaf je conceptie tot aan je vijfde dat is de ontwikkelings fase. En in die periode groeien je hersenen meer dan in de rest van je leven. Als je geboren wordt is je zenuwstelsel niet af. Je zenuwstelsel ontwikkelt zich verder in relatie tot je omgeving. Vooral de primaire zorgverleners [ouders], als die relatie verstoord wordt wordt je zenuw ontwikkeling verstoord. 80% van de hersenontwikkeling gebeurt in de eerste twee drie jaar. Dus een kind van twee heeft dubbel zoveel hersenverbindingen als een volwassene. Omdat je als kind zoveel op korte termijn moet leren. Heel veel hersenverbindingen en die worden later weer afgebouwd. We worden hulpeloos geboren en we moeten heel veel leren, we moeten leren lopen, leren praten enz. Dus die hersenen evolueren in relatie tot de omgeving. En ontwikkelingstrauma is als er iets is gebeurd in je omgeving [of met jou] waardoor je neurologische ontwikkeling verstoord is geweest [geraakt]. En waardoor je moeite hebt om te verbinden.
59:36
https://www.youtube.com/watch?v=6x27zTXIfYM
Hieronder stukken die ik heb uitgetypt van deze interessante podcast.
Stilte
41:05
Jan: Het stilteveld is dat waar alles uit ontstaat. Uit de stilheid ontstaat beweging en vanuit stilte ontstaat klank. Dus de bron is de stilte. Daar krijg ik altijd weer kippenvel van als ik dat zeg.
(...) Voor mij maakt dat het hele spirituele onderwerp praktisch. Het is niet abstract. Die stilte kun je in jezelf vinden. Ik heb dat vaak gedaan met groepen, om mensen naar de stilte te brengen. Er waren mensen die huilden, omdat ze dat nooit hadden meegemaakt. Om die stilte te vinden in zichzelf. Die wacht daar op ons. Het Goddelijke, als je het zo wilt noemen, is eindeloos geduldig. Die wacht op ons. Wij zijn het die het verlaten hebben, zei mijn leraar. Barry Long, mijn leraar zei: de liefde verlaat ons nooit, wij verlaten de liefde. En hetzelfde is met de stilte, die stilte is daar altijd. Je kunt altijd stil worden, en je wordt niet stil, je daalt in de stilte, want die stilte is daar altijd. Dat is een groot verschil. Als ik stil wil worden dan ben ik weer degene die het wil doen. Het is een kwestie van te openen, en die stilte is daar. Dus het is: indalen in jezelf. Dat is het proces waar we voor staan, om die stilte te vinden.
Tim: Wat doe je vooral om die stilte te vinden?
Jan: Twee dingen vooral: meditatie en ademhaling. Maar ook het hele loslaat proces. Want als je getraumatiseerd bent is het veel moeilijker om in te dalen in je lichaam. Dus de operationele kant van dit hele verhaal is dat je ook je schaduw dient te helen. Zodat er steeds meer ruimte is om die stilte te vinden.
43:25
Loslaten
Tim: Loslaten? Is dat heel moeilijk voor mensen?
Jan: Ja en nee. Mensen denken dat het moeilijk is omdat ze het onderwerp niet geleerd hebben. Ik vind het zo leuk om het hier nog eens te zeggen: het heet LOS - LATEN. Het is niet iets wat je DOET. Dus loslaten kun je niet doen. Loslaten is toelaten. Het betekent dat de energie de ruimte moet krijgen om te bewegen. In plaats van dat je ze naar beneden houdt, kunnen ze naar boven komen, en stromen. Maar dan moet je bereid zijn om dat toe te laten. En daar ook niet te snel in willen gaan, want dan word je overweldigd. Dus beetje bij beetje lagen afpellen zoals met een ui. Dan kom je steeds dieper en je hebt steeds meer innerlijke ruimte. En het wordt makkelijker en makkelijker om naar de stilte te gaan. En daar zijn ook meer Westerse trainingen voor. De Silva Mind Control methode. Je kunt alfa training leren waardoor je door symbolen heel snel naar de alfa staat kunt gaan. Een brein staat van ontspanning. Je kunt het dus ook trainen. Beta is de actieve staat. De meeste mensen leven hun hele leven in beta. Altijd maar doen doen doen doen doen. Dus om in de zijn-staat te komen moet je naar de alfastaat gaan, de frequentie vertragen naar 8 tot 14, dat is de alfastaat. Als je hersenfrequentie vertraagt dan kun je dieper in je lichaam komen. Anders zit je in je hoofd, beta houdt je in je hoofd. Alfa is naar binnen gaan. En als je nog dieper gaat dan kom je in de hart energie terecht en dat is een neutrale zone. Elk onderwerp is weer een hele uitzending.
45:38
Zijn zoon uit eerste huwelijk is 50 jr., zijn jongste zoon uit 2e huwelijk is veel bewuster opgevoed, en die zei als kind al 'you hurt my feelings'! zo bemoedigend! En dat hij zei: 'dad if you talk like this to me I won't listen'! [pap, als je zo tegen mij praat dan luister ik niet] Hij mag gevoelens hebben. Kinderen mogen boos zijn. Een moeder in de workshop zei: mijn kinderen mogen boos zijn, maar niet met de deuren gooien. Schreeuwen mag. Emoties zijn een menselijk iets, die horen bij het overlevingsprogramma.
Tim: Maar wat gebeurt er dan als wij niet die emoties toelaten? Het zit in onze cultuur en vorige generaties om dat niet te doen. Niet janken!
Jan: Wat veel te weinig wordt onderwezen is assertiviteit. Assertiviteit is dat je op een constructieve manier leert je emoties te uiten. Dus dat je niet zegt 'ik ben boos', maar 'ik voel boosheid'. Dat is al een groot verschil. Als ik zeg 'ik ben boos', dan identificeer ik me met mijn emotie. Als ik zeg 'ik voel boosheid opkomen, dus ik moet even een pauze nemen', dan ben ik proactief, dan ga ik bewust met mijn emotie om. En om mijn boosheid te uiten, moet ik leren in de ik-vorm te spreken. Dan zeg ik niet 'jij bent een eikel', maar 'ik voel mij ongemakkelijk als je dat zo zegt tegen mij'. Maar als je dat nooit leert, dat soort opleiding missen wij. Emotionele intelligentie is nog altijd niet deel van het curriculum. Eigenlijk is dat te gek voor woorden. Gelukkig zijn er nu wel initiatieven. Bijv. 'De gelukskoffer', om emotionele intelligentie in scholen te brengen.
https://www.gelukskoffer.nl/
Jan: Fantastisch initiatief.
Tim: Want wij identificeren ons snel met onze emoties. Ik ben boos en jij bent de schuld.
Jan: Ja. Dat is de reactieve vorm. En de proactieve vorm betekent: er komt boosheid bij mij naar boven, ik ben getriggerd, ik moet even wat ademhalen.
Tim: Ik ben getriggerd en wat is het binnen MIJ wat dat triggert.
Jan: Emotionele intelligentie is ook: we moeten nu even niet verder praten, ik ga even een wandeling maken. Dat is emotionele intelligentie, praktisch toegepast. (...) We gaan vaker wandelen! ha ha ha!
49:45
Jeugdtrauma.
Tim: Kun je daar iets over vertellen, hoe dit zo ontstaan is.
Jan: Het begint altijd met mijn eigen leven, want ik doe onderzoek voor mezelf, en dan deel ik wat ik gevonden heb. Zo werkt het.
Tim: Je bent je eigen ervaringsdeskundige.
Jan: De liefde voor jezelf, daar begint het allemaal.
Een van de indicaties van jeugdtrauma - dat heb ik zelf moeten ontdekken - is dat je allerlei therapieën en oefeningen doet en toch verandert je leven niet. Omdat je niet bij de basis oorzaak komt. Ik ga het vertellen zoals het bij mij is begonnen. Op een bepaald moment werd ik bewust van het Heartmath instituut. Waar je leert om je hartenergie te beheren. Daar is een heel feedback systeem voor, waar je op het scherm kunt zien wat er met je hartenergie gebeurt. Dat heet coherentie. Wanneer je hart open is is je energie coherent. Dan heb je hele mooie vloeiende lijnen op het scherm. En wanneer je energie incoherent is heb je scherpe pieken en dalen en een nauwe band [nauwe bandbreedte, weinig hoog en laag]. Ik deed die tweedaagse workshop van Heartmath en iedereen zit daar blij te kijken hoe ze door te ademen coherent worden, en ik kan een hele dag ademen en ik word niet coherent! Dus ik dacht: wat is dit?! En de coach zei: dat betekent dat je veel te veel freeze hebt. Ik zei: freeze, wat is dat dan?! Daar had ik ook nog nooit van gehoord! Dus ik had gewoon zoveel harte pijn, dat ik mijn hart niet kon openen. En mijn levensverhaal is, toen ik 25 was is mijn beste vriend overleden. En heb ik nu nog af en toe dat ik daar dingen van vind in mijn leven hoe heftig zo'n trauma is. Het was 2e kerstdag en we hadden de hele avond samen doorgebracht en de volgende ochtend staat zijn weduwe aan mijn deur. Dus je hebt nooit de kans gehad om afscheid te nemen, ik klapte helemaal in elkaar. Dus ik heb zo'n freeze meegemaakt, ik ben 6 jaar van de kaart geweest.
52:27
Tim: En een freeze, wat is dat precies? Wat gebeurt er dan?
Jan: Dat is dat je helemaal bevriest. Dat is een heel proces, het is ook een chemisch proces. We hebben innerlijke verdovingsmiddelen, autogene opioïden. Ons lichaam kan onze pijn verdoven. En de heftige pijn die ik voelde was veel te groot, dus mijn hele systeem ging in lockdown. Dat was zo heftig dat ik echt een implosie had meegemaakt. Dus er zat een geweldige muur bovenop mijn hart, omdat ik die pijn niet wilde voelen. Ik had nooit afscheid kunnen nemen, het was zo onverwachts, ik kreeg zo'n klap op mijn hoofd. Dus meestal is zo'n freeze een hele cyclus. Het begint met een schrik reflex. Dat is een lichte bevriezing, waardoor je even je adem inhoudt en kijkt wat is hier aan de hand? Maar als dat verder gaat en je wordt overweldigd dan kun je in totale bevriezing gaan, net zoals dieren die in een soort dode staat gaan en alles uitzetten. Wat er dan in ons lichaam gebeurt is dat ons bloed weggetrokken wordt uit je kern, al je innerlijke organen daar wordt bloed van genomen om naar je armen en benen te gaan om te kunnen vechten. En als je niet kunt vechten en vluchten dan bevriest die hele staat van je ingewanden die te weinig bloed hebben en je armen die onder spanning staan. Dat wordt dus bevroren, in de volgende fase. Als ik niet kan vechten en vluchten moet ik in de freeze gaan [bevriezen]. Dus die hele staat van verwarring en chaos, die wordt op non actief gezet, maar die verdwijnt niet. En bij mij was dat zo heftig dat ik bijna bezwijmde [bezwijmen = in zwijm gaan, bewustzijn verliezen] Een vorm van bevriezing is dat je bezwijmt om de pijn niet meer te voelen. Ik was bijna bezwijmd, helemaal in lockdown en ik kreeg daar ook geen begeleiding bij, want ja, ik was gewoon van de kaart. En later in die workshop bij Heartmath kwam dat naar boven, dat mijn hart helemaal dicht zat en dat ik daar niet bij kon. En toen ben ik mij gaan verdiepen in het onderwerp trauma. Dat is meer dan 10 jaar geleden, zolang ben ik daar al mee bezig.
54:53
Tim: Wat gebeurt er als we daar niks mee doen, en daar geen begeleiding in hebben met die trauma's?
Jan: Ja, dan ben je een groot gedeelte van jezelf kwijt. In sjamanisme heet trauma healing, soul retrieval [je ziel terughalen]. Iedere keer dat je bevriest ben je een deel van jezelf kwijt, wat niet meer beschikbaar is voor creatie. Dus als je veel trauma hebt dan kun je niet meer creatief leven. Dan leef je en dan ga je door de bewegingen. [je doet je dingen routinematig zonder veel gevoel erbij] En zo heb ik dus geleefd. Op een bepaald moment is het voor mij duidelijk geworden hoe gedissocieerd ik was. En toch functioneer je dan.
Tim: Was dat niet erg pijnlijk voor jou?
Jan: Om dat te ontdekken, ja. Ik leefde heel erg in mijn hoofd. En soms zei iemand dat tegen mij en dan dacht ik: wat denk jij toch?! ha! Ja, ik was behoorlijk sterk in mijn hoofd. En ik kon ook functioneren vanuit mijn hoofd, maar je kan niet gelukkig zijn, als je niet in je lijf bent.
55:58
Tim: Dit is een mooie. Jij zegt dus eigenlijk dat je niet gelukkig kunt zijn als je alleen in je hoofd bent.
Jan: Ja. Nee, want dan zit je altijd in de oordeels functie. Om te overleven moet je oordelen, en om in verbinding te gaan moet je stoppen met oordelen. Als ik allerlei oordelen heb over de wereld, dan koppel ik los van de wereld. Op een bepaald moment is de wereld zoals die is en dan kan ik er verbinding mee maken. Maar als ik de wereld alleen maar shit vind dan wil ik hier niet meer zijn. En dat is waar veel mensen zijn, die voelen zich unheimlich in de wereld, ik hoor niet bij de wereld, hoe kun je dan een creatief leven hebben. Hoe kun je dan relaties hebben. Dus het begint allemaal innerlijk. Dat we uit verbinding gaan. En verbinding maak je vanuit het hart en vanuit de buik. En we gaan uit verbinding vanuit het hoofd. Dus als je in je hoofd zit kun je niet verbinden. Ik zeg altijd: je kunt je niet verbonden denken. Je kunt je alleen maar verbonden voelen. Dus dat hele onderwerp van emoties en gevoelens, dat is zo vitaal belangrijk dat je daar voor jezelf wat over leert.
En ook het verschil tussen emoties en gevoelens.
57:05
Tim: Dus ben je echt naar dat trauma toe gegaan, of zo, hoe heb je dat gedaan?
Jan: Ja, ik heb hulp gezocht en ik heb allerlei therapie vormgen gedaan, maar ik werd niet echt beter zoals ik had gehoopt. Ik had sinds mijn kindertijd al slaapproblemen, en dat verbetert natuurlijk niet door allerlei trauma's later in het leven. En op een bepaald moment ben ik zelf het hele onderwerp gaan uitpluizen. En zo ben ik op het onderwerp 'ontwikkelingstrauma' gekomen, en dat is een heel ander onderwerp dan andere trauma's. En het is het minst bekende en meest aanwezige in de maatschappij. Meer dan 60% van de mensen heeft dat.
Tim: Wat bedoel je met ontwikkelingstrauma?
Ontwikkelingstrauma
Jan: Ontwikkelingstrauma wordt gezien in de eerste vijf levensjaren. Vanaf je conceptie tot aan je vijfde dat is de ontwikkelings fase. En in die periode groeien je hersenen meer dan in de rest van je leven. Als je geboren wordt is je zenuwstelsel niet af. Je zenuwstelsel ontwikkelt zich verder in relatie tot je omgeving. Vooral de primaire zorgverleners [ouders], als die relatie verstoord wordt wordt je zenuw ontwikkeling verstoord. 80% van de hersenontwikkeling gebeurt in de eerste twee drie jaar. Dus een kind van twee heeft dubbel zoveel hersenverbindingen als een volwassene. Omdat je als kind zoveel op korte termijn moet leren. Heel veel hersenverbindingen en die worden later weer afgebouwd. We worden hulpeloos geboren en we moeten heel veel leren, we moeten leren lopen, leren praten enz. Dus die hersenen evolueren in relatie tot de omgeving. En ontwikkelingstrauma is als er iets is gebeurd in je omgeving [of met jou] waardoor je neurologische ontwikkeling verstoord is geweest [geraakt]. En waardoor je moeite hebt om te verbinden.
59:36
Re: Jan Bommerez, ontwikkelingstrauma
Vervolg Tim Douwsma met Jan Bemmerez.
59:42
De polyvagale theorie
Jan: Polyvagaal betekent: meer dan één vagus. En de vagus is een van de 12 hersen zenuwen. Ik ga even in het kort iets vertellen over het zenuwstelsel. We hebben een centraal zenuwstelsel, dat zijn de hersenen en het ruggenmerg. Alle rest heet het perifere zenuwstelsel. Dus bijna alle zenuwen zijn perifeer. Je lichaam zit vol met zenuwen, dat is een communicatie systeem. 80% van alle informatie in je lichaam stroomt opwaarts naar je hersenen, vanuit je zintuigen en je zenuwstelsel pakt dingen op uit de omgeving bijvoorbeeld. Dus als er constant slecht nieuws is, je zenuwstelsel weet dat. En je zenuwstelsel wordt daardoor ook meer waakzaam, zo van: ik leef in een onveilige wereld.
Je wordt geboren met een onaf zenuwstelsel en dat zenuwstelsel groeit in het begin in relatie [tot wat er om je heen en met je gebeurt]. Dit stuk is pas heel laat ontdekt door iemand die heet Stephen Porges. Die deed veel onderzoek met kinderen. De theorie toen was: je hebt een sympathisch zenuwstelsel en een parasympathisch zenuwstelsel, dat zijn de twee afdelingen van het autonome zenuwstelsel. Dus je hebt het centrale zenuwstelsel en je hebt het autonome zenuwstelsel, waar je niet direct invloed op hebt, tenzij je een yogi bent. Het autonome zenuwstelsel werd dus gezien als twee delen, het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel. Het sympathische is het gaspedaal en het parasympathische is afremmen.
1:01:38
Het gaat zo dat als ik een prikkel heb dan ga ik in de sympathische modus, dan moet ik vechten en vluchten. En als de prikkel voorbij is dan zorgt het parasympathische dat ik weer tot rust kom. Dat mijn ademhaling vertraagt, dat mijn bloed weer naar mijn organen kan gaan enz. Dus de hele gedachte was: je hebt de stimulering en dan de deactivering door het parasympathische. En wat Stephen Porges vaststelde bij zijn onderzoek bij kinderen is dat wanneer de prikkel voorbij is zijn er sommige kinderen die wel terug in de rust stand komen en anderen niet. En hij vroeg zich af: wat is het regulerende deel wat bij die kinderen ontbreekt? En hij is het zenuwstelsel opnieuw gaan bekijken en heeft een nieuwe tak van het zenuwstelsel gevonden. Dat is uit 1992 of zo, nog niet zo lang geleden. Hij heeft ontdekt dat het parasympathische zenuwstelsel twee afdelingen heeft. En de voornaamste zenuw in dat verhaal is bekend als de vagus. En vagus komt van het Latijnse woord vagari en dat betekent zwerven. De vagus wordt ook de zwervende hersenzenuw genoemd. We hebben 12 hersenzenuwen maar er is er maar één die in het lichaam gaat en dat is de vagus. En hij heeft ontdekt dat die vagus een oude tak heeft en een nieuwe tak. Die oude tak heeft hij de dorsale vagus genoemd. Die ontstaat aan de achterkant van de hersenstam en die regelt al je organen, je spijsvertering, je bloeddruk, je ademhaling, je hartslag, dat is allemaal het automatisme van de dorsale vagus. En hij heeft ontdekt dat er een nieuwe tak is die van het hart naar het gezicht gaat, en die heeft hij de ventrale vagus genoemd. En die is een recentere ontwikkeling, van toen we als mensen in groepen zijn gaan leven. Dat je een systeem moest hebben om te kunnen waarnemen wie is vriend en wie is vijand. Dus het zenuwstelsel heeft een vermogen ontwikkeld wat hij neuroceptie gedoopt heeft, waardoor het zenuwstelsel eigenlijk signalen van veiligheid en onveiligheid oppakt. Dat heet neuroceptie. En neuroceptie hangt af van dit zenuwstelsel (maakt een gebaar met zijn handen voor zijn gezicht en borst), de ventrale vagus.
1:04:17
En wat is nu anders in de ventrale vagus dan in de dorsale vagus? De ventrale vagus is gemyeliniseerd. Myeline is een vetachtige stof die een soort isolatie materiaal is. Tussen twee zenuwen heb je de axonen. De zenuw uiteinden. Als die axonen myeline hebben dan hebben ze minder energieverlies, want dat is een isolatie materiaal, waardoor de signalen sneller van cel tot cel gaan. Dat nieuwe systeem werkt veel sneller dan het oude systeem. En waarom is dat belangrijk? Dat is dat wanneer ik boos wordt, ik niet meteen op je gezicht ga slaan. In sociale relaties moet ik een reguleringssysteem hebben en de evolutie heeft dat dus gecreëerd vooral met die ventrale vagus. Die is zo snel dat ik kan beslissen om die boosheid niet te uiten in gedrag. En daarom heeft hij dat systeem het sociale betrokkenheidssysteem genoemd. Waardoor we in sociale relaties niet constant vechten. Want als je getriggerd wordt ga je in de vecht modus. Het is dus het regulerende systeem om het reactieve uit te stellen. Een belangrijke functie van de ventrale vagus is dat je niet meteen in de vecht en vlucht modus gaat en ook niet in de bevries modus, maar dat je ruimte hebt om verbinding te maken met je voorste hersenen. De ventrale vagus gaat van het hart naar het gezicht, maar is ook gerelateerd met de voorste hersenen. De nieuwste hersenen. Hier redeneren wij. Zodra we in de stress modus gaan gaat het bloed naar achteren naar de oude hersenen. Om te redeneren moet je met die voorste hersenen verbinding kunnen maken. Maar als deze ventrale zenuw niet goed ontwikkeld is, blijf je in de reactieve modus. En dat is wat ontwikkelingstrauma doet, dat is dat deze verbinding (de ventrale vagus) niet genoeg heeft kunnen groeien. Dan ben je dus veel sneller reactief, want dat reguleringsmechanisme is er niet. En veel mensen die vroeg trauma hebben die gaan niet meteen in de aanval maar die gaan naar binnen. Want als kind kun je niet vechten en vluchten. En wat je dan leert als kind is om naar binnen te vluchten. En in plaats van in verbinding te gaan ga je uit verbinding. Maar het probleem is dan dat je uit verbinding opgroeit.
1:06:47
Tim: En wat voor sporen laat dat dan na?
Jan: Dan wordt je functioneel met een groot verlies van vermogen. En Peter Levine noemt dat functional freeze. Je hebt dan een heel stuk wat niet beschikbaar is, maar je leert toch functioneren. En wat betekent dat? dat alles moeite kost. En veel mensen herkennen dat. Dat de dingen altijd moeite kosten. Terwijl onze normale staat is moeiteloosheid, waar het leven door je heen stroomt, als een flow. En als die stroom verstoord is dan heb je moeite. Dus mensen die altijd moe blijven dan is dat meestal een teken van ontwikkelingstrauma, omdat je je parasympathische systeem nodig hebt om te recupereren. In het Engels heb je twee stappen in het parasympathische, 'rest and digest' (rust en verteer). Om te verteren moet je rustig zijn. Als je opgewonden bent heb je spijsverteringsproblemen. Misschien herken je dat. Dus je hebt 'rest and digest', maar als je nog dieper gaat heb je 'heal and restore' (heel en herstel). Om te helen moet je kunnen ontspannen. En als je je hele leven in spanning blijft leven, heb je ook helingsproblemen. Dus je immuunsysteem is ook verstoord. Een van de tekenen is dat je een verkoudheid hebt die heel traag geneest. Dat betekent dat je immuunsysteem niet functioneert zoals het zou moeten functioneren. Dat wonden langer duren om te helen. Dat soort zaken.
1:08:24
Het is zo interessant om je eigen zenuwstelsel te leren kennen. Het probleem waarom mensen naar autoriteiten lopen is dat ze hun eigen lijf niet kennen. Dus een van mijn missies is om mensen te helpen om hun eigen zenuwstelsel te begrijpen. Dan kun je aan zelfregulering doen.
Het punt is, trauma dereguleert. Ons systeem is zelfregulerend, maar trauma verstoort de zelfregulering. De flow. De flow is het spontane reguleren. Trauma zorgt ervoor dat je zelfregulering verstoort omdat het regulerende systeem verstoord is. Het gaat dus om het herstellen van het zelfregulerende systeem. Je moet dus eigenlijk je systeem bevrijden. En om te reguleren moet je het systeem snappen. Bijvoorbeeld leren hoe ademhaling je zenuwstelsel kan veranderen. Het is allemaal heel praktisch. Zodra je de gebruiksaanwijzing kent kun je er iets aan doen. Maar als je niks weet dan loop je naar de dokter. En de dokter schrijft wat voor en die lost niks op! Dat is waar heel veel mensen zitten, dat ze nooit naar de oorzaak gaan, maar dat ze altijd maar symptomen behandelen. En dat ook veel therapievormen niet lichaamsgericht zijn. Peter Levine is echt de grootvader van trauma therapie. En zijn definitie van trauma is: alles wat onverwerkt is in het zenuwstelsel.
1:10:08
Het is een heel simpele definitie, maar een heel kernachtige en belangrijke. Dus zolang iets onverwerkt is verstoort het de zelfregulering. En wat je door trauma heling leert is om je zelfregulering te herstellen. En je doet dat door zelfregulerend te zijn! Maar daarvoor moet je de voorste hersenen gebruiken. Want daar zit ons bewustzijns centrum in de hersenen. Ik moet kunnen waarnemen en keuzes maken in plaats van mijn patronen te volgen. En om te kunnen kiezen mag je niet in je oude hersenen zitten want die reageren zo.
Dus het systeem leren kennen daar begint het dus mee. Dat is een heel educatief stuk.
1:10:53
Tim: Wat kun je de mensen meegeven.
Jan: Dat je leert hoe je lichaam functioneert. En dat je symptomen leert begrijpen, waar die vandaan komen, in plaats van meteen pijnstillers te nemen. Om maar es wat te zeggen.
1:11:22
Het perifere zenuwstelsel
In het perifere zenuwstelsel heb je twee soorten zenuwen, sensorische zenuwen en motorische zenuwen. De sensorische sturen alle informatie naar de hersenen. En de hersenen activeren dan de motorische zenuwen om correcties uit te voeren. En die motorische zijn niet alleen je spieren maar ook je organen. Bijvoorbeeld je maag wordt aangezet om een stof vrij te maken waardoor je verteert. Dus de informatie gaat naar de hersenen [omhoog] en de hersenen sturen regulering terug [naar beneden]. En als je eenmaal weet hoe dat werkt kun je je hersenen helpen om die regulering te herstellen, omdat je de stroom herstelt. En als ik verdoofd ben dan kunnen mijn hersenen de informatie niet meer ontvangen van hoe ze moeten reguleren. Dus je herstelt de stroom waardoor je hersenen de zelfregulering kunnen herstellen.
1:12:20
Maar het sensorische betekent dat je weer moet leren voelen, daar waar je nu niet voelt. Dus het systeem is om ook weer in je lichaam te gaan en dieper te leren voelen, en daar zijn oefeningen voor.
Tim: Wat zijn we een maatschappij, die helemaal niet meer in contact zijn met onszelf.
Jan: En met ons lijf in eerste instantie.
Ik ga je een voorbeeld geven wat ik van mijn leraar Barry Long heb geleerd. Mensen kunnen meestal niet meer de energie voelen in hun lijf, want ze zitten meestal in hun hoofd. Maar er zijn twee plekken waar iedereen nog kan voelen, en dat zijn de lippen en de de handen. Als je je ogen dicht doet en je richt je aandacht op je lippen dan kun je daar energie voelen. Doe es. Kun je het voelen? Dat wat je nu in je lippen voelt moet je eigenlijk in je hele lijf kunnen voelen. Dat heet interoceptie dat je tot in je tenen kunt voelen. Maar naarmate je meer trauma hebt zijn er meer stukken in je lijf die verdwenen zijn. Daar kun je niet meer voelen. Dat dien je te herstellen en daar zijn oefeningen voor. Om te leren dieper in je lijf te voelen.
1:13:27
Het andere stuk is de invloed van de ademhaling op je zenuwstelsel. En er is nóg een ander stuk en dat is - en dit zijn hele korte samenvattingen - maar elk orgaan en elke zenuw ligt in fascia, bindweefsel. En fascia bestaat voor 80% uit water. En dat is een stuk dat de traditionele wetenschap helemaal mist. Want die snijden een lijk open en die fascia is dan uitgedroogd. De essentie van de fascia is dat water. En als je fascia uit een lijk snijdt en onder een microscoop legt, dan ben je het hele levende stuk van de fascia kwijt. Dan zie je alleen maar de structuur maar niet meer de dynamiek van het water. Wanneer wij gestresst zijn dan heb je constrictie [samentrekking] en dan wordt het vocht uit het bindweefsel geduwd. En dat bindweefsel heeft dat vocht nodig om verbinding te maken, want dat is heel geleidend vocht. Ik kan dat vergelijken met een spons. Wanneer een spons droog is dan herstelt ze haar vorm niet. Wanneer zij nat is gaat zij naar haar oude vorm terug. Dus overal waar wij scheef gegroeid zijn, daar is gebrek aan vocht, in de fascia. Maar ook je zenuwen zitten gekneld als de fascia gekneld zit.
1:14:51
Je kunt allerlei oefeningen doen om dat bindweefsel te herstellen. En bindweefsel therapie, fascia therapie is dus een heel relevante therapie voor trauma heling omdat je daarmee ook de zenuwkanalen kunt bevrijden.
1:15:07
Het collectief
Tim: Ik zat ook na te denken over het collectief. Is er eigenlijk ook een collectief trauma?
Jan: Absoluut. Ja, er is de laatste tijd - ik ben zijn naam vergeten - er is iemand die daar heel veel mee bezig is geweest, het collectief trauma, en die daar ook heel veel online programma's over doet. Dat wij ook door onszelf te helen, het collectief helen.
Ik ben ook een beetje een daoist. En in het taoïsme leer je dat soort dingen, dat je eigen transformatie bijdraagt aan de transformatie van het collectief.
Tim: Dat is zo mooi van deze tijd, want dan zouden we ook een mooiere wereld creëren.
Jan: Absoluut. Herakleitos zei: het onbewuste is collectief, het ontwaken is individueel. Iedere keer dat er een individu ontwaakt wordt het collectief een stukje bewuster. Door jouw eigen transformatie transformeer je de wereld, zegt Lao Tse. Dus je grootste geschenk aan de wereld is je eigen heling.
Iets om bij stil te staan.
Tim: Prachtig.
1:16:25
Epigenetisch trauma
Jan: En ook voor de generaties. Je hebt ook epigenetisch trauma. Dat we onze trauma's doorgeven tot we ze bij onszelf helen. Daar heb ik ook wel een strijd mee gehad bij mezelf, dat ik oorspronkelijk als ouder ook heel veel faux pas [foute stappen] gemaakt heb. Maar je weet niet beter. En mijn ouders wisten ook niet beter. Mijn ouders waren ook heel getraumatiseerde mensen. Die hebben de 2e wereld oorlog meegemaakt en die leefden in een tijd waar opvoedingsmethodes waren in de zin van: wie de roede spaart, bemint zijn kind niet! Dat soort opvoedingsmethodes! En kinderen laten huilen. Dat soort onzin.
Tim: Dus de sleutel, als we een mooiere wereld willen creëren met elkaar, wat wij wel es zeggen hier bij Univibes, dan ligt de sleutel dus bij onze eigen heling.
Jan: Bij onszelf en de kinderen. De kinderen zijn de toekomst van onze maatschappij. Als wij onze kinderen anders opvoeden - dat heet trauma informed care [trauma geïnformeerde zorg, zorg met bewustzijn van de trauma's], dat zou in de opvoeding moeten zijn en ook in de zorg, dat trauma's deel worden van de redenering. In de oude redenering wanneer het kind lastig is, is het kind een probleem. Maar het is een getraumatiseerd kind, wat heel veel geduld en liefde nodig heeft. Maar het beste is natuurlijk preventief. Dat ouders leren om anders met hun kinderen om te gaan. Dat je dus ook een soort opleiding voor ouders zou moeten hebben.
Tim: Ja. Maar echt!
Jan: Echt waar!
1:18:03
Tim: Wat zou je mee willen geven aan ouders? Ook ik.
Jan: Ja, uiteindelijk is er niks wat liefde kan vervangen. En liefde is een abstract begrip tot je het gaat vertalen in woorden zoals geduld en respect en verbinding. In verbinding zijn. En in eerste instantie aan je eigen heling werken. Dat is het voornaamste advies voor ouders. In de homeopathie behandelt men de kinderen via de ouders. Als de baby nerveus is dan geeft de homeopaat iets aan de moeder. Want die verbinding is daar nog altijd. Ja, het is zo'n fascinerend onderwerp!
Tim: Het is zo fascinerend. In plaats van te kijken: o, het kind is lastig, en die heeft het probleem, en dan te kijken wat is er met die ouders aan de hand.
Jan: In de trauma wereld is een heel belangrijk principe, althans uit trauma informed care komt het principe: niet wat is er fout met mij? maar wat is er gebeurd met mij?
Heel veel mensen hebben het gevoel dat er iets fout met hen is.
Tim: Dan kom je ook op het 'zelf straffen'.
Jan: En zelfwaarde en zelfbeeld.
Tim: Terwijl je eigenlijk mag gaan kijken naar hee...
Jan: Wat is er met mij gebeurd? Dat het in de meeste gevallen niet kwaadaardig is maar dat de ouders en het systeem ook niet beter wisten. Er is natuurlijk ook kwaad. Er zijn ook kinderen die misbruikt worden en kindermishandeling. Maar het grootste deel van de trauma's komt onvrijwillig door onvrijwillige verwaarlozing. Dat ouders zelf niet genoeg beschikbaar zijn om de emotionele behoefte van het kind in te vullen. En, het is pijnlijk maar we leven in een maatschappij waar heel veel ongeheeld lijden is. En dat gaat dus van generatie op generatie, tot iemand stopt en zegt: nu ga ik het in mezelf oplossen en ik geef het niet meer door.
1:20:03
We zijn daar nog niet.
Tim: Nee we zijn daar nog niet.
Jan: We zijn nog aan het gaan in die richting. Er is een groep die daar heel erg mee bezig is, en… Je hebt misschien wel gehoord dat 1% van de mensen de wereld kan transformeren, dus je hoeft niet iedereen mee te hebben. Je kunt het veld beïnvloeden via de individuen. En dat is waarom ik optimistisch blijf voor deze wereld.
Tim: Mooi gezegd Jan! Want ik heb ook wel es als ik om me heen kijk dat ik denk jeetje mina, maar jij zegt dus eigenlijk, om die transformatie te kunnen….
Jan: Heb je een minderheid nodig. Ja, het veld kan veranderd worden via de individuen. Maar ook groepen die bij elkaar komen, gemeenschappen, tribes. Op een bepaald moment vind je je tribe.
1:21:04
Tim: Hoe vind je die?
Jan: Hij hebt vibe, de tribe heeft je vibe.
Tim: Univibes, zo heet ons platform.
Jan: Er zijn mensen met wie je samen trilt. Dat is coherentie in de relatie. En naarmate er meer en meer bewuste groepen komen, kun je dat proces van collectief ontwaken versnellen.
Tim: Hier word ik helemaal blij van.
Jan: Dat is ook jouw missie.
Tim: Hoe zou we dat kunnen versnellen? Door dat samenkomen.
Jan: Dat er bewuste groepen zijn die elkaar helpen om te helen. En daarom is het ook zo belangrijk dat mensen leren over hun eigen lijf en hun eigen wonden, zodat je elkaar kunt ondersteunen daarin.
Een van de lessen in mijn training heet: 'hulpbronnen'. In verbinding heel je veel sneller dan alleen. Vandaar dat er ook mensen zijn die niet meer echt kunnen verbinden met mensen, maar als ze een huisdier nemen beginnen ze te helen. Omdat die relatie met dat huisdier zo onvoorwaardelijk is dat je systeem beging te helen, juist doordat je verbinding ervaart. Dus bij die hulpbronnen zit: vriendschap… Dus als je helemaal geïsoleerd zit dan zeg ik: ga bij een koor aansluiten, of doe een yogaklas. Leer mensen kennen, en plots begint je energie te veranderen.
1:22:49
Tim: Dit is zo mooi Jan, want heel veel mensen voelen zich ook wel eens alleen in deze tijd.
Jan: Het is zo alleen. Als je geen tribe hebt dan is het echt om niet meer uit je bed te komen.
Tim: Dus een tip voor mensen die nu aan het worstelen zijn en die…
Jan: Zoek verbinding. En ik denk echt - en dat is een hele sterkte uitspraak - dat we naar een soort parallelle maatschappij gaan van mensen die dit soort onderwerpen begrijpen en die elkaar ondersteunen. En dat deze groep - en dat hoeft maar 10 of 20 procent te zijn, de wereld zal redden. Daar ben ik absoluut van overtuigd. Er is geen haar op mijn hoofd die daaraan twijfelt, en ik heb niet zoveel haar, maar….! Maar ik geloof dat dus heel echt, dat er een groep mensen is die op aarde is om de mensheid te helpen naar de volgende evolutie fase.
1:23:37
Tim: Dat voel je heel erg, dat we daar….
Jan: Dat voel ik tot in mijn botten. Ja.
Tim: What a time to be alive! Om hier dus dan te zijn! Zo kijk jij er dus ook naar?
Jan: Ja, we zijn hier met een reden. Want om in deze wereld te komen, moet je wel behoorlijk veel moed hebben! ha ha ha!
Ze lachen samen.
1:23:58
Jan: Mag ik nog één ding zeggen? Moed is een hart kwaliteit. Dat is geen hoofd kwaliteit. Het woord courage (Engels en Frans voor moed) komt van het Latijnse 'cor' wat hart betekent. Moed is het eerste niveau van hart gevoelens. In vrede is dan het ultieme. Dat je vrede in je hart kunt krijgen. Maar het begint met de moed om het onbekende aan te gaan, om je eigen pijn te benaderen [contact mee te maken], om aan jezelf te werken in plaats van anderen te verwijten, dat is allemaal een heel moedig proces. En de mensen die de moed niet hebben die beginnen er niet eens aan. Maar je moet ook moed hebben om het vol te houden, want het is een lang proces. Ik ben hier al jaren mee bezig.
Tim: Zo, ja. Voor die moed moeten we elkaar steunen…
Jan: En elkaar aanmoedigen, en elkaar ondersteunen, ja. Dat is ook waar vrienden zo belangrijk voor zijn. Als jij niet meer verder kunt dat er iemand is die je weer kan helpen recht op te staan. Dat is zo belangrijk.
En nogmaals, dieren, en natuur, zijn ook een belangrijk stuk van verbinding herstellen met onze eigen natuurlijke aard.
Tim: Prachtig Jan! Jeetje mina, wat een ontzettend bijzonder gesprek!
1:25:16
En ook dat ik voel, we kunnen nog wel uren, dagen praten. Dus kom vooral nog een keer terug.
Jan: Ja, absoluut, ik kan nog een keer terugkomen.
Tim: Ja? Dat zou ik te gek vinden. Ik heb echt ontzettend genoten Jan, ik hoop jij ook.
Jan: Ja. Ik vind het ook zo mooi dat jouw missie ook in diezelfde richting gaat. Together we create. Van reactief naar proactief naar creatief. We moeten de wereld creëren, niet wachten tot iemand dat voor ons doet. Elkaar opzoeken en samen kunnen we er wél wat aan doen. Alleen, dan voel je je machteloosheid.
59:42
De polyvagale theorie
Jan: Polyvagaal betekent: meer dan één vagus. En de vagus is een van de 12 hersen zenuwen. Ik ga even in het kort iets vertellen over het zenuwstelsel. We hebben een centraal zenuwstelsel, dat zijn de hersenen en het ruggenmerg. Alle rest heet het perifere zenuwstelsel. Dus bijna alle zenuwen zijn perifeer. Je lichaam zit vol met zenuwen, dat is een communicatie systeem. 80% van alle informatie in je lichaam stroomt opwaarts naar je hersenen, vanuit je zintuigen en je zenuwstelsel pakt dingen op uit de omgeving bijvoorbeeld. Dus als er constant slecht nieuws is, je zenuwstelsel weet dat. En je zenuwstelsel wordt daardoor ook meer waakzaam, zo van: ik leef in een onveilige wereld.
Je wordt geboren met een onaf zenuwstelsel en dat zenuwstelsel groeit in het begin in relatie [tot wat er om je heen en met je gebeurt]. Dit stuk is pas heel laat ontdekt door iemand die heet Stephen Porges. Die deed veel onderzoek met kinderen. De theorie toen was: je hebt een sympathisch zenuwstelsel en een parasympathisch zenuwstelsel, dat zijn de twee afdelingen van het autonome zenuwstelsel. Dus je hebt het centrale zenuwstelsel en je hebt het autonome zenuwstelsel, waar je niet direct invloed op hebt, tenzij je een yogi bent. Het autonome zenuwstelsel werd dus gezien als twee delen, het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel. Het sympathische is het gaspedaal en het parasympathische is afremmen.
1:01:38
Het gaat zo dat als ik een prikkel heb dan ga ik in de sympathische modus, dan moet ik vechten en vluchten. En als de prikkel voorbij is dan zorgt het parasympathische dat ik weer tot rust kom. Dat mijn ademhaling vertraagt, dat mijn bloed weer naar mijn organen kan gaan enz. Dus de hele gedachte was: je hebt de stimulering en dan de deactivering door het parasympathische. En wat Stephen Porges vaststelde bij zijn onderzoek bij kinderen is dat wanneer de prikkel voorbij is zijn er sommige kinderen die wel terug in de rust stand komen en anderen niet. En hij vroeg zich af: wat is het regulerende deel wat bij die kinderen ontbreekt? En hij is het zenuwstelsel opnieuw gaan bekijken en heeft een nieuwe tak van het zenuwstelsel gevonden. Dat is uit 1992 of zo, nog niet zo lang geleden. Hij heeft ontdekt dat het parasympathische zenuwstelsel twee afdelingen heeft. En de voornaamste zenuw in dat verhaal is bekend als de vagus. En vagus komt van het Latijnse woord vagari en dat betekent zwerven. De vagus wordt ook de zwervende hersenzenuw genoemd. We hebben 12 hersenzenuwen maar er is er maar één die in het lichaam gaat en dat is de vagus. En hij heeft ontdekt dat die vagus een oude tak heeft en een nieuwe tak. Die oude tak heeft hij de dorsale vagus genoemd. Die ontstaat aan de achterkant van de hersenstam en die regelt al je organen, je spijsvertering, je bloeddruk, je ademhaling, je hartslag, dat is allemaal het automatisme van de dorsale vagus. En hij heeft ontdekt dat er een nieuwe tak is die van het hart naar het gezicht gaat, en die heeft hij de ventrale vagus genoemd. En die is een recentere ontwikkeling, van toen we als mensen in groepen zijn gaan leven. Dat je een systeem moest hebben om te kunnen waarnemen wie is vriend en wie is vijand. Dus het zenuwstelsel heeft een vermogen ontwikkeld wat hij neuroceptie gedoopt heeft, waardoor het zenuwstelsel eigenlijk signalen van veiligheid en onveiligheid oppakt. Dat heet neuroceptie. En neuroceptie hangt af van dit zenuwstelsel (maakt een gebaar met zijn handen voor zijn gezicht en borst), de ventrale vagus.
1:04:17
En wat is nu anders in de ventrale vagus dan in de dorsale vagus? De ventrale vagus is gemyeliniseerd. Myeline is een vetachtige stof die een soort isolatie materiaal is. Tussen twee zenuwen heb je de axonen. De zenuw uiteinden. Als die axonen myeline hebben dan hebben ze minder energieverlies, want dat is een isolatie materiaal, waardoor de signalen sneller van cel tot cel gaan. Dat nieuwe systeem werkt veel sneller dan het oude systeem. En waarom is dat belangrijk? Dat is dat wanneer ik boos wordt, ik niet meteen op je gezicht ga slaan. In sociale relaties moet ik een reguleringssysteem hebben en de evolutie heeft dat dus gecreëerd vooral met die ventrale vagus. Die is zo snel dat ik kan beslissen om die boosheid niet te uiten in gedrag. En daarom heeft hij dat systeem het sociale betrokkenheidssysteem genoemd. Waardoor we in sociale relaties niet constant vechten. Want als je getriggerd wordt ga je in de vecht modus. Het is dus het regulerende systeem om het reactieve uit te stellen. Een belangrijke functie van de ventrale vagus is dat je niet meteen in de vecht en vlucht modus gaat en ook niet in de bevries modus, maar dat je ruimte hebt om verbinding te maken met je voorste hersenen. De ventrale vagus gaat van het hart naar het gezicht, maar is ook gerelateerd met de voorste hersenen. De nieuwste hersenen. Hier redeneren wij. Zodra we in de stress modus gaan gaat het bloed naar achteren naar de oude hersenen. Om te redeneren moet je met die voorste hersenen verbinding kunnen maken. Maar als deze ventrale zenuw niet goed ontwikkeld is, blijf je in de reactieve modus. En dat is wat ontwikkelingstrauma doet, dat is dat deze verbinding (de ventrale vagus) niet genoeg heeft kunnen groeien. Dan ben je dus veel sneller reactief, want dat reguleringsmechanisme is er niet. En veel mensen die vroeg trauma hebben die gaan niet meteen in de aanval maar die gaan naar binnen. Want als kind kun je niet vechten en vluchten. En wat je dan leert als kind is om naar binnen te vluchten. En in plaats van in verbinding te gaan ga je uit verbinding. Maar het probleem is dan dat je uit verbinding opgroeit.
1:06:47
Tim: En wat voor sporen laat dat dan na?
Jan: Dan wordt je functioneel met een groot verlies van vermogen. En Peter Levine noemt dat functional freeze. Je hebt dan een heel stuk wat niet beschikbaar is, maar je leert toch functioneren. En wat betekent dat? dat alles moeite kost. En veel mensen herkennen dat. Dat de dingen altijd moeite kosten. Terwijl onze normale staat is moeiteloosheid, waar het leven door je heen stroomt, als een flow. En als die stroom verstoord is dan heb je moeite. Dus mensen die altijd moe blijven dan is dat meestal een teken van ontwikkelingstrauma, omdat je je parasympathische systeem nodig hebt om te recupereren. In het Engels heb je twee stappen in het parasympathische, 'rest and digest' (rust en verteer). Om te verteren moet je rustig zijn. Als je opgewonden bent heb je spijsverteringsproblemen. Misschien herken je dat. Dus je hebt 'rest and digest', maar als je nog dieper gaat heb je 'heal and restore' (heel en herstel). Om te helen moet je kunnen ontspannen. En als je je hele leven in spanning blijft leven, heb je ook helingsproblemen. Dus je immuunsysteem is ook verstoord. Een van de tekenen is dat je een verkoudheid hebt die heel traag geneest. Dat betekent dat je immuunsysteem niet functioneert zoals het zou moeten functioneren. Dat wonden langer duren om te helen. Dat soort zaken.
1:08:24
Het is zo interessant om je eigen zenuwstelsel te leren kennen. Het probleem waarom mensen naar autoriteiten lopen is dat ze hun eigen lijf niet kennen. Dus een van mijn missies is om mensen te helpen om hun eigen zenuwstelsel te begrijpen. Dan kun je aan zelfregulering doen.
Het punt is, trauma dereguleert. Ons systeem is zelfregulerend, maar trauma verstoort de zelfregulering. De flow. De flow is het spontane reguleren. Trauma zorgt ervoor dat je zelfregulering verstoort omdat het regulerende systeem verstoord is. Het gaat dus om het herstellen van het zelfregulerende systeem. Je moet dus eigenlijk je systeem bevrijden. En om te reguleren moet je het systeem snappen. Bijvoorbeeld leren hoe ademhaling je zenuwstelsel kan veranderen. Het is allemaal heel praktisch. Zodra je de gebruiksaanwijzing kent kun je er iets aan doen. Maar als je niks weet dan loop je naar de dokter. En de dokter schrijft wat voor en die lost niks op! Dat is waar heel veel mensen zitten, dat ze nooit naar de oorzaak gaan, maar dat ze altijd maar symptomen behandelen. En dat ook veel therapievormen niet lichaamsgericht zijn. Peter Levine is echt de grootvader van trauma therapie. En zijn definitie van trauma is: alles wat onverwerkt is in het zenuwstelsel.
1:10:08
Het is een heel simpele definitie, maar een heel kernachtige en belangrijke. Dus zolang iets onverwerkt is verstoort het de zelfregulering. En wat je door trauma heling leert is om je zelfregulering te herstellen. En je doet dat door zelfregulerend te zijn! Maar daarvoor moet je de voorste hersenen gebruiken. Want daar zit ons bewustzijns centrum in de hersenen. Ik moet kunnen waarnemen en keuzes maken in plaats van mijn patronen te volgen. En om te kunnen kiezen mag je niet in je oude hersenen zitten want die reageren zo.
Dus het systeem leren kennen daar begint het dus mee. Dat is een heel educatief stuk.
1:10:53
Tim: Wat kun je de mensen meegeven.
Jan: Dat je leert hoe je lichaam functioneert. En dat je symptomen leert begrijpen, waar die vandaan komen, in plaats van meteen pijnstillers te nemen. Om maar es wat te zeggen.
1:11:22
Het perifere zenuwstelsel
In het perifere zenuwstelsel heb je twee soorten zenuwen, sensorische zenuwen en motorische zenuwen. De sensorische sturen alle informatie naar de hersenen. En de hersenen activeren dan de motorische zenuwen om correcties uit te voeren. En die motorische zijn niet alleen je spieren maar ook je organen. Bijvoorbeeld je maag wordt aangezet om een stof vrij te maken waardoor je verteert. Dus de informatie gaat naar de hersenen [omhoog] en de hersenen sturen regulering terug [naar beneden]. En als je eenmaal weet hoe dat werkt kun je je hersenen helpen om die regulering te herstellen, omdat je de stroom herstelt. En als ik verdoofd ben dan kunnen mijn hersenen de informatie niet meer ontvangen van hoe ze moeten reguleren. Dus je herstelt de stroom waardoor je hersenen de zelfregulering kunnen herstellen.
1:12:20
Maar het sensorische betekent dat je weer moet leren voelen, daar waar je nu niet voelt. Dus het systeem is om ook weer in je lichaam te gaan en dieper te leren voelen, en daar zijn oefeningen voor.
Tim: Wat zijn we een maatschappij, die helemaal niet meer in contact zijn met onszelf.
Jan: En met ons lijf in eerste instantie.
Ik ga je een voorbeeld geven wat ik van mijn leraar Barry Long heb geleerd. Mensen kunnen meestal niet meer de energie voelen in hun lijf, want ze zitten meestal in hun hoofd. Maar er zijn twee plekken waar iedereen nog kan voelen, en dat zijn de lippen en de de handen. Als je je ogen dicht doet en je richt je aandacht op je lippen dan kun je daar energie voelen. Doe es. Kun je het voelen? Dat wat je nu in je lippen voelt moet je eigenlijk in je hele lijf kunnen voelen. Dat heet interoceptie dat je tot in je tenen kunt voelen. Maar naarmate je meer trauma hebt zijn er meer stukken in je lijf die verdwenen zijn. Daar kun je niet meer voelen. Dat dien je te herstellen en daar zijn oefeningen voor. Om te leren dieper in je lijf te voelen.
1:13:27
Het andere stuk is de invloed van de ademhaling op je zenuwstelsel. En er is nóg een ander stuk en dat is - en dit zijn hele korte samenvattingen - maar elk orgaan en elke zenuw ligt in fascia, bindweefsel. En fascia bestaat voor 80% uit water. En dat is een stuk dat de traditionele wetenschap helemaal mist. Want die snijden een lijk open en die fascia is dan uitgedroogd. De essentie van de fascia is dat water. En als je fascia uit een lijk snijdt en onder een microscoop legt, dan ben je het hele levende stuk van de fascia kwijt. Dan zie je alleen maar de structuur maar niet meer de dynamiek van het water. Wanneer wij gestresst zijn dan heb je constrictie [samentrekking] en dan wordt het vocht uit het bindweefsel geduwd. En dat bindweefsel heeft dat vocht nodig om verbinding te maken, want dat is heel geleidend vocht. Ik kan dat vergelijken met een spons. Wanneer een spons droog is dan herstelt ze haar vorm niet. Wanneer zij nat is gaat zij naar haar oude vorm terug. Dus overal waar wij scheef gegroeid zijn, daar is gebrek aan vocht, in de fascia. Maar ook je zenuwen zitten gekneld als de fascia gekneld zit.
1:14:51
Je kunt allerlei oefeningen doen om dat bindweefsel te herstellen. En bindweefsel therapie, fascia therapie is dus een heel relevante therapie voor trauma heling omdat je daarmee ook de zenuwkanalen kunt bevrijden.
1:15:07
Het collectief
Tim: Ik zat ook na te denken over het collectief. Is er eigenlijk ook een collectief trauma?
Jan: Absoluut. Ja, er is de laatste tijd - ik ben zijn naam vergeten - er is iemand die daar heel veel mee bezig is geweest, het collectief trauma, en die daar ook heel veel online programma's over doet. Dat wij ook door onszelf te helen, het collectief helen.
Ik ben ook een beetje een daoist. En in het taoïsme leer je dat soort dingen, dat je eigen transformatie bijdraagt aan de transformatie van het collectief.
Tim: Dat is zo mooi van deze tijd, want dan zouden we ook een mooiere wereld creëren.
Jan: Absoluut. Herakleitos zei: het onbewuste is collectief, het ontwaken is individueel. Iedere keer dat er een individu ontwaakt wordt het collectief een stukje bewuster. Door jouw eigen transformatie transformeer je de wereld, zegt Lao Tse. Dus je grootste geschenk aan de wereld is je eigen heling.
Iets om bij stil te staan.
Tim: Prachtig.
1:16:25
Epigenetisch trauma
Jan: En ook voor de generaties. Je hebt ook epigenetisch trauma. Dat we onze trauma's doorgeven tot we ze bij onszelf helen. Daar heb ik ook wel een strijd mee gehad bij mezelf, dat ik oorspronkelijk als ouder ook heel veel faux pas [foute stappen] gemaakt heb. Maar je weet niet beter. En mijn ouders wisten ook niet beter. Mijn ouders waren ook heel getraumatiseerde mensen. Die hebben de 2e wereld oorlog meegemaakt en die leefden in een tijd waar opvoedingsmethodes waren in de zin van: wie de roede spaart, bemint zijn kind niet! Dat soort opvoedingsmethodes! En kinderen laten huilen. Dat soort onzin.
Tim: Dus de sleutel, als we een mooiere wereld willen creëren met elkaar, wat wij wel es zeggen hier bij Univibes, dan ligt de sleutel dus bij onze eigen heling.
Jan: Bij onszelf en de kinderen. De kinderen zijn de toekomst van onze maatschappij. Als wij onze kinderen anders opvoeden - dat heet trauma informed care [trauma geïnformeerde zorg, zorg met bewustzijn van de trauma's], dat zou in de opvoeding moeten zijn en ook in de zorg, dat trauma's deel worden van de redenering. In de oude redenering wanneer het kind lastig is, is het kind een probleem. Maar het is een getraumatiseerd kind, wat heel veel geduld en liefde nodig heeft. Maar het beste is natuurlijk preventief. Dat ouders leren om anders met hun kinderen om te gaan. Dat je dus ook een soort opleiding voor ouders zou moeten hebben.
Tim: Ja. Maar echt!
Jan: Echt waar!
1:18:03
Tim: Wat zou je mee willen geven aan ouders? Ook ik.
Jan: Ja, uiteindelijk is er niks wat liefde kan vervangen. En liefde is een abstract begrip tot je het gaat vertalen in woorden zoals geduld en respect en verbinding. In verbinding zijn. En in eerste instantie aan je eigen heling werken. Dat is het voornaamste advies voor ouders. In de homeopathie behandelt men de kinderen via de ouders. Als de baby nerveus is dan geeft de homeopaat iets aan de moeder. Want die verbinding is daar nog altijd. Ja, het is zo'n fascinerend onderwerp!
Tim: Het is zo fascinerend. In plaats van te kijken: o, het kind is lastig, en die heeft het probleem, en dan te kijken wat is er met die ouders aan de hand.
Jan: In de trauma wereld is een heel belangrijk principe, althans uit trauma informed care komt het principe: niet wat is er fout met mij? maar wat is er gebeurd met mij?
Heel veel mensen hebben het gevoel dat er iets fout met hen is.
Tim: Dan kom je ook op het 'zelf straffen'.
Jan: En zelfwaarde en zelfbeeld.
Tim: Terwijl je eigenlijk mag gaan kijken naar hee...
Jan: Wat is er met mij gebeurd? Dat het in de meeste gevallen niet kwaadaardig is maar dat de ouders en het systeem ook niet beter wisten. Er is natuurlijk ook kwaad. Er zijn ook kinderen die misbruikt worden en kindermishandeling. Maar het grootste deel van de trauma's komt onvrijwillig door onvrijwillige verwaarlozing. Dat ouders zelf niet genoeg beschikbaar zijn om de emotionele behoefte van het kind in te vullen. En, het is pijnlijk maar we leven in een maatschappij waar heel veel ongeheeld lijden is. En dat gaat dus van generatie op generatie, tot iemand stopt en zegt: nu ga ik het in mezelf oplossen en ik geef het niet meer door.
1:20:03
We zijn daar nog niet.
Tim: Nee we zijn daar nog niet.
Jan: We zijn nog aan het gaan in die richting. Er is een groep die daar heel erg mee bezig is, en… Je hebt misschien wel gehoord dat 1% van de mensen de wereld kan transformeren, dus je hoeft niet iedereen mee te hebben. Je kunt het veld beïnvloeden via de individuen. En dat is waarom ik optimistisch blijf voor deze wereld.
Tim: Mooi gezegd Jan! Want ik heb ook wel es als ik om me heen kijk dat ik denk jeetje mina, maar jij zegt dus eigenlijk, om die transformatie te kunnen….
Jan: Heb je een minderheid nodig. Ja, het veld kan veranderd worden via de individuen. Maar ook groepen die bij elkaar komen, gemeenschappen, tribes. Op een bepaald moment vind je je tribe.
1:21:04
Tim: Hoe vind je die?
Jan: Hij hebt vibe, de tribe heeft je vibe.
Tim: Univibes, zo heet ons platform.
Jan: Er zijn mensen met wie je samen trilt. Dat is coherentie in de relatie. En naarmate er meer en meer bewuste groepen komen, kun je dat proces van collectief ontwaken versnellen.
Tim: Hier word ik helemaal blij van.
Jan: Dat is ook jouw missie.
Tim: Hoe zou we dat kunnen versnellen? Door dat samenkomen.
Jan: Dat er bewuste groepen zijn die elkaar helpen om te helen. En daarom is het ook zo belangrijk dat mensen leren over hun eigen lijf en hun eigen wonden, zodat je elkaar kunt ondersteunen daarin.
Een van de lessen in mijn training heet: 'hulpbronnen'. In verbinding heel je veel sneller dan alleen. Vandaar dat er ook mensen zijn die niet meer echt kunnen verbinden met mensen, maar als ze een huisdier nemen beginnen ze te helen. Omdat die relatie met dat huisdier zo onvoorwaardelijk is dat je systeem beging te helen, juist doordat je verbinding ervaart. Dus bij die hulpbronnen zit: vriendschap… Dus als je helemaal geïsoleerd zit dan zeg ik: ga bij een koor aansluiten, of doe een yogaklas. Leer mensen kennen, en plots begint je energie te veranderen.
1:22:49
Tim: Dit is zo mooi Jan, want heel veel mensen voelen zich ook wel eens alleen in deze tijd.
Jan: Het is zo alleen. Als je geen tribe hebt dan is het echt om niet meer uit je bed te komen.
Tim: Dus een tip voor mensen die nu aan het worstelen zijn en die…
Jan: Zoek verbinding. En ik denk echt - en dat is een hele sterkte uitspraak - dat we naar een soort parallelle maatschappij gaan van mensen die dit soort onderwerpen begrijpen en die elkaar ondersteunen. En dat deze groep - en dat hoeft maar 10 of 20 procent te zijn, de wereld zal redden. Daar ben ik absoluut van overtuigd. Er is geen haar op mijn hoofd die daaraan twijfelt, en ik heb niet zoveel haar, maar….! Maar ik geloof dat dus heel echt, dat er een groep mensen is die op aarde is om de mensheid te helpen naar de volgende evolutie fase.
1:23:37
Tim: Dat voel je heel erg, dat we daar….
Jan: Dat voel ik tot in mijn botten. Ja.
Tim: What a time to be alive! Om hier dus dan te zijn! Zo kijk jij er dus ook naar?
Jan: Ja, we zijn hier met een reden. Want om in deze wereld te komen, moet je wel behoorlijk veel moed hebben! ha ha ha!
Ze lachen samen.
1:23:58
Jan: Mag ik nog één ding zeggen? Moed is een hart kwaliteit. Dat is geen hoofd kwaliteit. Het woord courage (Engels en Frans voor moed) komt van het Latijnse 'cor' wat hart betekent. Moed is het eerste niveau van hart gevoelens. In vrede is dan het ultieme. Dat je vrede in je hart kunt krijgen. Maar het begint met de moed om het onbekende aan te gaan, om je eigen pijn te benaderen [contact mee te maken], om aan jezelf te werken in plaats van anderen te verwijten, dat is allemaal een heel moedig proces. En de mensen die de moed niet hebben die beginnen er niet eens aan. Maar je moet ook moed hebben om het vol te houden, want het is een lang proces. Ik ben hier al jaren mee bezig.
Tim: Zo, ja. Voor die moed moeten we elkaar steunen…
Jan: En elkaar aanmoedigen, en elkaar ondersteunen, ja. Dat is ook waar vrienden zo belangrijk voor zijn. Als jij niet meer verder kunt dat er iemand is die je weer kan helpen recht op te staan. Dat is zo belangrijk.
En nogmaals, dieren, en natuur, zijn ook een belangrijk stuk van verbinding herstellen met onze eigen natuurlijke aard.
Tim: Prachtig Jan! Jeetje mina, wat een ontzettend bijzonder gesprek!
1:25:16
En ook dat ik voel, we kunnen nog wel uren, dagen praten. Dus kom vooral nog een keer terug.
Jan: Ja, absoluut, ik kan nog een keer terugkomen.
Tim: Ja? Dat zou ik te gek vinden. Ik heb echt ontzettend genoten Jan, ik hoop jij ook.
Jan: Ja. Ik vind het ook zo mooi dat jouw missie ook in diezelfde richting gaat. Together we create. Van reactief naar proactief naar creatief. We moeten de wereld creëren, niet wachten tot iemand dat voor ons doet. Elkaar opzoeken en samen kunnen we er wél wat aan doen. Alleen, dan voel je je machteloosheid.
Re: Jan Bommerez, ontwikkelingstrauma
KUKURU Chiel Beelen met Jan Bommerez.
https://www.youtube.com/watch?v=q3vAaCnozD0&t=26s
39:15
In een sociale relatie kan ik beslissen om geen ruzie te maken terwijl ik wel boosheid voel. Dat is dankzij de ventrale vagus. Dit is een regulerend mechanisme, en dat wordt verstoord door trauma. Als je ventrale vagus niet goed gegroeid is ga je veel sneller reageren op prikkels. Ipv uit te stellen zit je meteen in het drama. En dat is het probleem van ontwikkelingstrauma, dat deze zenuw (ventrale vagus) onvoldoende ontwikkeld is, want die ontwikkelt in een relatie. En dat je onvoldoende leert om signalen van veiligheid te herkennen en dat je de focus hebt op onveiligheid en dan blijf je maar cortisol in je bloed hebben. En dat is wat op termijn voor al die chronische ziekten zorgt. Dat gaat uiteindelijk al je systemen aantasten.
Chiel: En hoe zorgen we ervoor dat dat heelt?
Jan: Daar is niet één antwoord op. Het voornaamste antwoord is: door verbinding te zoeken. Er is niets helender dan een liefdevolle relatie. Daar kan geen therapie tegen op. Dat is waarom mensen soms helen met een huisdier, omdat dat zo'n onvoorwaardelijke relatie is. Dat heelt het onvermogen om te verbinden. Omdat je verbinding ervaart kan je zenuwstelsel dat ook leren. En als je veilig bent opgegroeid, dat heet ook 'veilig gehecht', dan sta je helemaal anders in het leven. Dan iemand die constant die onveiligheid op de achtergrond heeft. En die…
41:35
Wat Porges ook ontdekt heeft is dat onze staat, onze neurologische staat bepaalt welke gedachten en welke emoties we hebben. Als ik in de dorsale staat ben, de staat van bevriezing, dan heb ik ook depressieve gedachten. Ik heb gevoelens van inertie, van niet kunnen, van niet mogen, dat hoort allemaal bij die staat. Dus tot je staat verandert heb je niets aan positief denken. Een van zijn grote inzichten is dat je je staat moet beheren, maar dan moet je eerst je staat leren herkennen. Dat is wat ik mensen in mijn cursus toon, hoe ze hun staat kunnen herkennen.
Voor mij was het een enorme ontdekking, dat ik in de dorsale staat leefde. Een van de vaststellingen is dat veel mensen met ontwikkelingstrauma in de dorsale staat leven en dat niet weten. Dat betekent dat je freeze hebt vanaf het begin van je leven, en dat je geleerd hebt om daarmee te leven. Maar je weet dus niet wat normaal is. En toen ik dat voor het eerst zag heb ik echt gehuild. Ik heb nooit geweten wat normaal is. Ik heb slaapproblemen sinds mijn kindertijd. Maar je weet niet waar dat allemaal vandaan komt.
42:52
Chiel: En is dat nu wel normaal voor je?
Jan: Nou, nog niet helemaal, maar ik kom van onder de grond. Ik ben als een zaadje dat heeft zitten wachten om boven de grond te komen. Maar ik ben nog altijd aan het evolueren. Ik heb nu wel periodes van heel goede slaap. Ik word nog wel vaker wakker dan de meeste mensen, maar mijn slaap is veel dieper. En om te helen moet je diep slapen. Dat is iets wat Bessel van der Kolk en zijn team ontdekt hebben, dat trauma verwerking gebeurt in de rem-slaap. Vroeger wist ik niet dat ik droomde, wist ik niet wat ik droomde, dat zijn allemaal dingen die veranderd zijn. Nu weet ik wat ik droom. En dat ik droom wist ik vroeger helemaal niet. Ik was zo bevroren, alles was donker voor mij.
43:36
https://www.youtube.com/watch?v=q3vAaCnozD0&t=26s
39:15
In een sociale relatie kan ik beslissen om geen ruzie te maken terwijl ik wel boosheid voel. Dat is dankzij de ventrale vagus. Dit is een regulerend mechanisme, en dat wordt verstoord door trauma. Als je ventrale vagus niet goed gegroeid is ga je veel sneller reageren op prikkels. Ipv uit te stellen zit je meteen in het drama. En dat is het probleem van ontwikkelingstrauma, dat deze zenuw (ventrale vagus) onvoldoende ontwikkeld is, want die ontwikkelt in een relatie. En dat je onvoldoende leert om signalen van veiligheid te herkennen en dat je de focus hebt op onveiligheid en dan blijf je maar cortisol in je bloed hebben. En dat is wat op termijn voor al die chronische ziekten zorgt. Dat gaat uiteindelijk al je systemen aantasten.
Chiel: En hoe zorgen we ervoor dat dat heelt?
Jan: Daar is niet één antwoord op. Het voornaamste antwoord is: door verbinding te zoeken. Er is niets helender dan een liefdevolle relatie. Daar kan geen therapie tegen op. Dat is waarom mensen soms helen met een huisdier, omdat dat zo'n onvoorwaardelijke relatie is. Dat heelt het onvermogen om te verbinden. Omdat je verbinding ervaart kan je zenuwstelsel dat ook leren. En als je veilig bent opgegroeid, dat heet ook 'veilig gehecht', dan sta je helemaal anders in het leven. Dan iemand die constant die onveiligheid op de achtergrond heeft. En die…
41:35
Wat Porges ook ontdekt heeft is dat onze staat, onze neurologische staat bepaalt welke gedachten en welke emoties we hebben. Als ik in de dorsale staat ben, de staat van bevriezing, dan heb ik ook depressieve gedachten. Ik heb gevoelens van inertie, van niet kunnen, van niet mogen, dat hoort allemaal bij die staat. Dus tot je staat verandert heb je niets aan positief denken. Een van zijn grote inzichten is dat je je staat moet beheren, maar dan moet je eerst je staat leren herkennen. Dat is wat ik mensen in mijn cursus toon, hoe ze hun staat kunnen herkennen.
Voor mij was het een enorme ontdekking, dat ik in de dorsale staat leefde. Een van de vaststellingen is dat veel mensen met ontwikkelingstrauma in de dorsale staat leven en dat niet weten. Dat betekent dat je freeze hebt vanaf het begin van je leven, en dat je geleerd hebt om daarmee te leven. Maar je weet dus niet wat normaal is. En toen ik dat voor het eerst zag heb ik echt gehuild. Ik heb nooit geweten wat normaal is. Ik heb slaapproblemen sinds mijn kindertijd. Maar je weet niet waar dat allemaal vandaan komt.
42:52
Chiel: En is dat nu wel normaal voor je?
Jan: Nou, nog niet helemaal, maar ik kom van onder de grond. Ik ben als een zaadje dat heeft zitten wachten om boven de grond te komen. Maar ik ben nog altijd aan het evolueren. Ik heb nu wel periodes van heel goede slaap. Ik word nog wel vaker wakker dan de meeste mensen, maar mijn slaap is veel dieper. En om te helen moet je diep slapen. Dat is iets wat Bessel van der Kolk en zijn team ontdekt hebben, dat trauma verwerking gebeurt in de rem-slaap. Vroeger wist ik niet dat ik droomde, wist ik niet wat ik droomde, dat zijn allemaal dingen die veranderd zijn. Nu weet ik wat ik droom. En dat ik droom wist ik vroeger helemaal niet. Ik was zo bevroren, alles was donker voor mij.
43:36
Re: Jan Bommerez, ontwikkelingstrauma
Online training Jeugdtrauma van Jan Bommerez, 1e 4 lessen gratis:
https://jeugdtrauma.com/?fbclid=IwAR0cq ... FgulqeCbbw
https://jeugdtrauma.com/?fbclid=IwAR0cq ... FgulqeCbbw